Thị trường tài chính toàn cầu bất ổn, chính sách thuế quan gây ra phản ứng dây chuyền

Tuần này, thị trường tài chính toàn cầu đã trải qua những biến động mạnh mẽ. Chứng khoán Mỹ bị thiệt hại nặng nề, chỉ số S&P 500 giảm tổng cộng 10% trong hai ngày, ghi nhận mức giảm lớn nhất kể từ tháng 3 năm 2020. Chỉ số Dow Jones Industrial Average giảm 7.6% trong tuần, trong khi chỉ số Nasdaq rơi vào vùng thị trường gấu kỹ thuật, giảm 22% so với mức cao vào tháng 12 năm ngoái. Ngành bán dẫn bị ảnh hưởng nặng nề, các quỹ ETF liên quan giảm 16% trong tuần, ghi nhận hiệu suất tồi tệ nhất kể từ năm 2001. Cảm xúc hoảng loạn trên thị trường gia tăng, chỉ số VIX một thời điểm đã tăng vọt lên trên 40.

Các tài sản trú ẩn có sự phân hóa. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm mạnh 32 điểm cơ bản xuống 3,93%, đạt mức thấp nhất kể từ tháng 9 năm 2022. Giá vàng tăng rồi giảm, giảm 1,7% trong tuần. Chỉ số đô la Mỹ suy yếu, giảm 1,1% trong tuần.

Thị trường hàng hóa cũng gặp phải tổn thất nặng nề. Giá dầu Brent giảm mạnh 10,4% xuống 61,8 USD/thùng, sự gia tăng sản lượng từ OPEC+ và lo ngại về nhu cầu tạo thành sự cộng hưởng. Giá đồng giảm 13,9%, ghi nhận mức giảm hàng tuần lớn nhất kể từ tháng 7 năm 2022. Giá quặng sắt cũng giảm 3,1%.

Thị trường tiền điện tử thể hiện sự phức tạp. Bitcoin đã có sự tăng giá ngắn hạn khi chính sách thuế quan được công bố, nhưng sau đó đã giảm theo chỉ số chung, tuy nhiên mức giảm tổng thể vẫn tương đối nhỏ. Điều này phản ánh đặc tính kép của Bitcoin trong môi trường hiện tại, vừa có tính chất phòng ngừa rủi ro, vừa nhạy cảm với tâm lý rủi ro.

Nguyên nhân chính gây ra sự biến động mạnh của thị trường là chính sách thuế quan mới. Chính sách này đặt ra mức thuế quan chuẩn khoảng 10% đối với các đối tác thương mại truyền thống của Mỹ, nhưng lại áp dụng mức thuế lên tới 25-54% đối với các nước châu Á, và Liên minh châu Âu cũng bị áp thuế 20%. Quy mô và mức độ của chính sách này vượt xa dự đoán của thị trường.

Phân tích cho rằng, hành động này có nhiều mục đích kinh tế chính trị: thứ nhất là xây dựng tính hợp pháp và thu hút sự ủng hộ của Quốc hội, mở đường cho các chính sách giảm thuế trong tương lai; thứ hai là tăng cường đòn bẩy trong đàm phán quốc tế, thúc đẩy việc phục hồi ngành sản xuất. Chính sách tuy đơn giản và thô bạo nhưng cũng để lại không gian cho đàm phán. Tuy nhiên, các biện pháp đối phó của Trung Quốc và Liên minh Châu Âu có thể dẫn đến việc cả hai bên rơi vào cuộc đấu tranh lâu dài.

Về dữ liệu kinh tế, báo cáo việc làm phi nông nghiệp của Mỹ tháng 3 có vẻ ổn định, nhưng các vấn đề cấu trúc ngày càng rõ ràng. Tỷ lệ thất nghiệp chính thức là 4.2%, nhưng tỷ lệ thất nghiệp U6 rộng hơn lên tới 7.9% và đã tăng liên tiếp trong hai tháng. Tăng trưởng việc làm đã bị điều chỉnh giảm, số lượng việc làm bán thời gian giảm. Tăng trưởng tiền lương trung bình chậm lại, tỷ lệ tham gia lao động tiếp tục ảm đạm. Có sự méo mó nhân tạo trong cách thống kê dữ liệu, xu hướng giảm chất lượng việc làm rất rõ ràng.

Về thị trường lãi suất, lãi suất tương lai SOFR giảm mạnh, cho thấy thị trường dự đoán Cục Dự trữ Liên bang có thể hạ lãi suất sớm. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 2 năm và 10 năm đồng loạt giảm mạnh, phản ánh thị trường hoàn toàn chuyển sang chế độ "định giá suy thoái". Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell có phát biểu thận trọng, thừa nhận nền kinh tế đang đối mặt với rủi ro đình trệ, nhưng không có tuyên bố rõ ràng về việc chuyển sang chính sách nới lỏng, chính sách đang rơi vào giai đoạn chờ đợi.

Nhìn về tuần tới, thị trường đang đối mặt với ba yếu tố rủi ro lớn: sự không chắc chắn về các biện pháp trả đũa thuế quan, hiệu ứng trễ của dữ liệu kinh tế và khoảng trống dữ liệu, cũng như việc thị trường thiếu một con đường chính sách rõ ràng và có thể dự đoán được. Logic định giá của thị trường đã chuyển từ việc tập trung vào áp lực lạm phát sang lo ngại "lạm phát cao + thuế quan cao kìm hãm nhu cầu dẫn đến suy thoái sớm".

Tóm lại, thị trường hiện đang ở trong trạng thái cực kỳ yếu ớt. Khuyến nghị các nhà đầu tư duy trì lập trường thận trọng và trung lập, kiểm soát rủi ro đòn bẩy, chờ đợi chính sách nới lỏng và xác nhận tín hiệu đáy của thị trường. Đối với tiền điện tử, Bitcoin thể hiện đặc tính an toàn và rủi ro đồng thời, nếu Cục Dự trữ Liên bang buộc phải chuyển sang chính sách nới lỏng, có thể sẽ lại được hưởng lợi từ việc cải thiện thanh khoản. Tuy nhiên, trong ngắn hạn vẫn cần cảnh giác với rủi ro biến động mạnh của thị trường.