Tổng quan về giải pháp khả dụng dữ liệu và phân tích dự án
Khi thảo luận về việc mở rộng Layer 2(L2), vấn đề khả dụng dữ liệu (DA) là một yếu tố chính cần xem xét. Thách thức lớn nhất mà L2 phải đối mặt là đạt được sự cân bằng giữa an ninh và chi phí. Để giải quyết điều này, ngành công nghiệp đã đề xuất hai loại giải pháp DA: trên chuỗi và ngoài chuỗi.
Giải pháp trên chuỗi: Proto-Danksharding
Giải pháp trên chuỗi chỉ ra rằng L2 tiếp tục sử dụng Ethereum như một lớp DA, và dựa vào Ethereum để giảm chi phí DA. Proto-Danksharding(EIP-4844) là một đề xuất quan trọng của Ethereum nhằm giảm chi phí DA. Nó giới thiệu một định dạng giao dịch mới - Blob, cho phép L2 tạm thời lưu trữ dữ liệu giao dịch trên lớp đồng thuận của Ethereum với chi phí thấp hơn.
Điều này có nghĩa là Ethereum sẽ trở thành một bảng thông báo thời gian thực trong tương lai, dữ liệu sẽ bị xóa sau một thời gian công bố, L2 cần tự lưu trữ tất cả các bản sao dữ liệu. Proto-Danksharding hy vọng sẽ được triển khai trong bản nâng cấp Ethereum Cancun vào cuối năm nay.
Giải pháp ngoài chuỗi
Giải pháp off-chain là tìm kiếm các phương thức thay thế kinh tế hơn để có được khả năng sử dụng dữ liệu, không còn sử dụng Ethereum làm lớp DA. Tùy thuộc vào mức độ phi tập trung và an toàn khác nhau, giải pháp off-chain có thể được chia thành bốn loại:
Validium
Validium là một giải pháp DA rất tập trung, dữ liệu giao dịch được quản lý và công bố bởi một nhà điều hành duy nhất ra ngoài chuỗi. Mặc dù mô hình này có thể tối đa hóa việc bảo vệ quyền riêng tư và giảm chi phí DA, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro cao - nếu nhà điều hành gặp vấn đề, tiền của người dùng có thể không thể lấy lại.
Ủy ban khả năng truy cập dữ liệu (DAC )
Để giảm thiểu rủi ro về sự cố đơn điểm, nhiều giải pháp Validium đi kèm với DAC. DAC giống như một chuỗi liên minh, được cấu thành từ nhiều nút đáng tin cậy, dùng để lưu trữ bản sao dữ liệu giao dịch và công khai dữ liệu khi cần thiết. Mặc dù chi phí vận hành thấp, nhưng DAC nhỏ (8-10 người ) vẫn tồn tại nguy cơ về an ninh.
Volition
Volition là một chế độ kết hợp, cho phép người dùng tự chọn dữ liệu của một giao dịch cụ thể được công bố trên chuỗi hay ngoại chuỗi. Tính linh hoạt này giúp nó có thể kế thừa một phần tính an toàn của Ethereum.
Giải pháp DA loại chung
Ngoài các giải pháp dành cho hệ sinh thái Ethereum, còn có một loại giải pháp DA tổng quát, có thể cung cấp dịch vụ cho nhiều chuỗi và dự án hơn. Các giải pháp này thường có các nút xác thực, người sản xuất khối và cơ chế đồng thuận riêng, nhưng không hỗ trợ hợp đồng thông minh. Các dự án đại diện bao gồm EigenDA, Celestia và Avail.
Phân tích dự án DA
Trong kiến trúc blockchain mô-đun, Ethereum gần như độc quyền ở tầng đồng thuận và tầng thanh toán, trong khi tầng thực thi đã hình thành một số nhà lãnh đạo chính. Ngược lại, tầng DA vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu. Dưới đây là một vài dự án tầng DA khá phổ biến:
StarkEx
StarkEx là khung mở rộng được đội ngũ StarkWare phát triển, cung cấp giải pháp DA cho các ứng dụng cụ thể. Nó hỗ trợ ba chế độ DA là trên chuỗi, Validium và Volition. Hiện tại, đã có nhiều dự án nổi tiếng áp dụng dịch vụ DA do StarkEx cung cấp.
zkPorter
zkPorter là giải pháp DA ngoài chuỗi được nhóm zkSync đề xuất. Nó là một chuỗi độc lập, đảm bảo tính an toàn thông qua sự đồng thuận PoS. Tài khoản trên zkPorter có thể tương tác liền mạch với zkSync Era, nhưng chi phí thấp hơn. Tuy nhiên, hiện tại giải pháp này vẫn chưa có tiến độ phát triển rõ ràng.
EigenDA
EigenDA là dự án lớp DA được phát triển dựa trên EigenLayer. Nó là một phần mềm trung gian, không có cơ chế đồng thuận độc lập, mà thay vào đó đạt được tính bảo mật thông qua mô hình tái staking ETH của EigenLayer. Nhiều dự án L2 dự định tích hợp EigenDA để giảm chi phí và tăng TPS.
Celestia
Celestia là một chuỗi công cộng đa dụng DA, sở hữu các nút xác minh độc lập và cơ chế đồng thuận PoS. Mặc dù chi phí cao hơn các giải pháp bên ngoài khác, nhưng tính bảo mật được nâng cao đáng kể. Celestium là một dự án L2 mẫu, sử dụng Celestia làm lớp DA và Ethereum làm lớp thanh toán và đồng thuận.
Có sẵn
Avail ban đầu là một dự án của Polygon, hiện đã hoạt động độc lập. Nó là một chuỗi công khai DA hướng đến hệ sinh thái đa chuỗi, với công nghệ tương đối phức tạp. Hiện tại, Avail đang ở giai đoạn thử nghiệm, cung cấp nhiều phương thức tham gia cho các nhà phát triển.
Tóm tắt suy nghĩ
Lịch trình tương lai của Ethereum cho thấy, việc giảm chi phí phát hành dữ liệu L2 thông qua EIP-4844 là một trong những mục tiêu chính. Điều này có nghĩa là Ethereum mong muốn tiếp tục duy trì chức năng của lớp DA, thay vì tách biệt hoàn toàn.
Đối với các dự án DA ngoài chuỗi, sau khi Ethereum hoàn thành việc nâng cấp liên quan, thách thức lớn sẽ là làm thế nào để nâng cao sức cạnh tranh bên cạnh việc nhấn mạnh chi phí thấp hơn. Đồng thời, việc liệu lớp DA có thể phát triển ra những dự án lớn tương tự như Optimism và Arbitrum cũng là điều đáng được người dùng quan tâm.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Phân tích toàn diện về giải pháp khả dụng dữ liệu: Sự đổi mới và thách thức từ on-chain đến off-chain
Tổng quan về giải pháp khả dụng dữ liệu và phân tích dự án
Khi thảo luận về việc mở rộng Layer 2(L2), vấn đề khả dụng dữ liệu (DA) là một yếu tố chính cần xem xét. Thách thức lớn nhất mà L2 phải đối mặt là đạt được sự cân bằng giữa an ninh và chi phí. Để giải quyết điều này, ngành công nghiệp đã đề xuất hai loại giải pháp DA: trên chuỗi và ngoài chuỗi.
Giải pháp trên chuỗi: Proto-Danksharding
Giải pháp trên chuỗi chỉ ra rằng L2 tiếp tục sử dụng Ethereum như một lớp DA, và dựa vào Ethereum để giảm chi phí DA. Proto-Danksharding(EIP-4844) là một đề xuất quan trọng của Ethereum nhằm giảm chi phí DA. Nó giới thiệu một định dạng giao dịch mới - Blob, cho phép L2 tạm thời lưu trữ dữ liệu giao dịch trên lớp đồng thuận của Ethereum với chi phí thấp hơn.
Điều này có nghĩa là Ethereum sẽ trở thành một bảng thông báo thời gian thực trong tương lai, dữ liệu sẽ bị xóa sau một thời gian công bố, L2 cần tự lưu trữ tất cả các bản sao dữ liệu. Proto-Danksharding hy vọng sẽ được triển khai trong bản nâng cấp Ethereum Cancun vào cuối năm nay.
Giải pháp ngoài chuỗi
Giải pháp off-chain là tìm kiếm các phương thức thay thế kinh tế hơn để có được khả năng sử dụng dữ liệu, không còn sử dụng Ethereum làm lớp DA. Tùy thuộc vào mức độ phi tập trung và an toàn khác nhau, giải pháp off-chain có thể được chia thành bốn loại:
Validium
Validium là một giải pháp DA rất tập trung, dữ liệu giao dịch được quản lý và công bố bởi một nhà điều hành duy nhất ra ngoài chuỗi. Mặc dù mô hình này có thể tối đa hóa việc bảo vệ quyền riêng tư và giảm chi phí DA, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro cao - nếu nhà điều hành gặp vấn đề, tiền của người dùng có thể không thể lấy lại.
Ủy ban khả năng truy cập dữ liệu (DAC )
Để giảm thiểu rủi ro về sự cố đơn điểm, nhiều giải pháp Validium đi kèm với DAC. DAC giống như một chuỗi liên minh, được cấu thành từ nhiều nút đáng tin cậy, dùng để lưu trữ bản sao dữ liệu giao dịch và công khai dữ liệu khi cần thiết. Mặc dù chi phí vận hành thấp, nhưng DAC nhỏ (8-10 người ) vẫn tồn tại nguy cơ về an ninh.
Volition
Volition là một chế độ kết hợp, cho phép người dùng tự chọn dữ liệu của một giao dịch cụ thể được công bố trên chuỗi hay ngoại chuỗi. Tính linh hoạt này giúp nó có thể kế thừa một phần tính an toàn của Ethereum.
Giải pháp DA loại chung
Ngoài các giải pháp dành cho hệ sinh thái Ethereum, còn có một loại giải pháp DA tổng quát, có thể cung cấp dịch vụ cho nhiều chuỗi và dự án hơn. Các giải pháp này thường có các nút xác thực, người sản xuất khối và cơ chế đồng thuận riêng, nhưng không hỗ trợ hợp đồng thông minh. Các dự án đại diện bao gồm EigenDA, Celestia và Avail.
Phân tích dự án DA
Trong kiến trúc blockchain mô-đun, Ethereum gần như độc quyền ở tầng đồng thuận và tầng thanh toán, trong khi tầng thực thi đã hình thành một số nhà lãnh đạo chính. Ngược lại, tầng DA vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu. Dưới đây là một vài dự án tầng DA khá phổ biến:
StarkEx
StarkEx là khung mở rộng được đội ngũ StarkWare phát triển, cung cấp giải pháp DA cho các ứng dụng cụ thể. Nó hỗ trợ ba chế độ DA là trên chuỗi, Validium và Volition. Hiện tại, đã có nhiều dự án nổi tiếng áp dụng dịch vụ DA do StarkEx cung cấp.
zkPorter
zkPorter là giải pháp DA ngoài chuỗi được nhóm zkSync đề xuất. Nó là một chuỗi độc lập, đảm bảo tính an toàn thông qua sự đồng thuận PoS. Tài khoản trên zkPorter có thể tương tác liền mạch với zkSync Era, nhưng chi phí thấp hơn. Tuy nhiên, hiện tại giải pháp này vẫn chưa có tiến độ phát triển rõ ràng.
EigenDA
EigenDA là dự án lớp DA được phát triển dựa trên EigenLayer. Nó là một phần mềm trung gian, không có cơ chế đồng thuận độc lập, mà thay vào đó đạt được tính bảo mật thông qua mô hình tái staking ETH của EigenLayer. Nhiều dự án L2 dự định tích hợp EigenDA để giảm chi phí và tăng TPS.
Celestia
Celestia là một chuỗi công cộng đa dụng DA, sở hữu các nút xác minh độc lập và cơ chế đồng thuận PoS. Mặc dù chi phí cao hơn các giải pháp bên ngoài khác, nhưng tính bảo mật được nâng cao đáng kể. Celestium là một dự án L2 mẫu, sử dụng Celestia làm lớp DA và Ethereum làm lớp thanh toán và đồng thuận.
Có sẵn
Avail ban đầu là một dự án của Polygon, hiện đã hoạt động độc lập. Nó là một chuỗi công khai DA hướng đến hệ sinh thái đa chuỗi, với công nghệ tương đối phức tạp. Hiện tại, Avail đang ở giai đoạn thử nghiệm, cung cấp nhiều phương thức tham gia cho các nhà phát triển.
Tóm tắt suy nghĩ
Lịch trình tương lai của Ethereum cho thấy, việc giảm chi phí phát hành dữ liệu L2 thông qua EIP-4844 là một trong những mục tiêu chính. Điều này có nghĩa là Ethereum mong muốn tiếp tục duy trì chức năng của lớp DA, thay vì tách biệt hoàn toàn.
Đối với các dự án DA ngoài chuỗi, sau khi Ethereum hoàn thành việc nâng cấp liên quan, thách thức lớn sẽ là làm thế nào để nâng cao sức cạnh tranh bên cạnh việc nhấn mạnh chi phí thấp hơn. Đồng thời, việc liệu lớp DA có thể phát triển ra những dự án lớn tương tự như Optimism và Arbitrum cũng là điều đáng được người dùng quan tâm.