Tiêu đề gốc: Cuộc chiến khổng lồ trên chuỗi: Ai sẽ kiểm soát dòng giá trị, trở thành những ông lớn mới trong Web3?
Vào tháng 11 năm 2023, tập đoàn Blackstone đã mua lại một ứng dụng chăm sóc thú cưng có tên là Rover. Rover ban đầu chỉ dùng để tìm người dắt chó đi dạo hoặc trông mèo. Ngành chăm sóc thú cưng thường có hàng nghìn nhà cung cấp dịch vụ nhỏ, chủ yếu là địa phương và ngoại tuyến. Rover đã tích hợp các nhà cung cấp này vào một thị trường có thể tìm kiếm, thêm các tính năng đánh giá và thanh toán, khiến nó trở thành nền tảng mặc định cho dịch vụ chăm sóc thú cưng. Đến năm 2024, khi Blackstone tư nhân hóa nó, Rover đã trở thành trung tâm của nhu cầu trong lĩnh vực này. Những người chủ thú cưng đầu tiên nghĩ đến là Rover, và các nhà cung cấp dịch vụ không có lựa chọn nào khác ngoài việc niêm yết trên nền tảng này.
ZipRecruiter đã làm điều tương tự trong lĩnh vực tuyển dụng. Nó thu thập thông tin vị trí từ các nhà tuyển dụng, các trang web tuyển dụng và hệ thống theo dõi ứng viên, và phân phối chúng đến nhiều kênh khác nhau. ZipRecruiter đăng tin tuyển dụng lên các mạng xã hội như Facebook. Đối với nhà tuyển dụng, ZipRecruiter trở thành kênh phân phối một cửa; đối với người tìm việc, nó là cổng vào thị trường thống nhất. ZipRecruiter không sở hữu công ty hoặc vị trí, mà sở hữu mối quan hệ với cả hai bên. Một khi mối quan hệ này vững chắc, nó có thể tính phí cho khả năng hiển thị và sự phù hợp của vị trí, đây là bài học nhập môn về kinh tế hợp nhất.
Aswath Damodaran gọi mô hình này là "sở hữu kệ": tập trung nguồn cung cấp hỗn loạn và phân tán lại, kiểm soát cách trình bày của chúng và thu phí truy cập. Ben Thompson gọi đó là "lý thuyết tổng hợp": thiết lập mối quan hệ trực tiếp với người dùng cuối, để nhà cung cấp cạnh tranh phục vụ họ và rút giá trị từ mỗi giao dịch. Các đặc điểm cốt lõi của các lĩnh vực khác nhau là nhất quán: Google với trang web, Airbnb với danh sách nhà, Amazon với hàng hóa.
Amazon Flywheel là một sự diễn giải kinh điển của ý tưởng này. Trong giai đoạn trầm lắng sau sự sụp đổ của bong bóng Internet, Jeff Bezos và đội ngũ của ông đã áp dụng khái niệm "Flywheel" của Jim Collins, vẽ ra một vòng lặp mà ngày nay mọi MBA đều có thể thuộc lòng: nhiều lựa chọn mang lại trải nghiệm khách hàng tốt hơn, thu hút nhiều lưu lượng truy cập hơn, từ đó thu hút nhiều người bán hơn, giảm cấu trúc chi phí đơn vị, qua đó cung cấp giá thấp hơn, cuối cùng mang lại nhiều lựa chọn hơn. Quay một lần flywheel thì hiệu quả hạn chế, nhưng sau khi quay ngàn lần, máy bắt đầu vang lên. Châm ngôn của Bezos trong thời kỳ này là: "Lợi nhuận của bạn là cơ hội của tôi." Điều cốt lõi ở đây là tự củng cố: nhiều người dùng hơn, nhiều nhà cung cấp hơn, chi phí thấp hơn, cuối cùng đạt được lợi nhuận cao hơn.
Mô hình này một khi có hiệu quả, sẽ được coi là hoàn hảo. Tốc độ tăng trưởng chi phí thấp hơn nhiều so với doanh thu, sản phẩm cũng sẽ được tối ưu hóa cùng với sự gia tăng người dùng. Nhưng nó chỉ tồn tại dưới hai điều kiện: nội dung được tập hợp phải có giá trị, và bên cung cấp khó có thể dễ dàng rút lui, thiếu một trong hai điều này sẽ khiến hào quang trở nên mỏng manh. Lấy eBay làm ví dụ, nó đã tập hợp hàng triệu người bán và người mua độc đáo vào đầu thế kỷ 21. Sự tập hợp này từng rất có giá trị, nhưng khi người bán nhận ra rằng họ có thể tự xây dựng cửa hàng trên Shopify hoặc chuyển sang Amazon, họ đã lần lượt rời bỏ. Bánh đà sẽ không dừng lại qua đêm, nhưng nếu bên cung cấp không còn được kiểm soát, nó sẽ bắt đầu rung lắc và cuối cùng trở thành bình thường.
Damodaran giải thích sức mạnh của nền tảng và các nhà tổng hợp theo một cách hình tượng. Ông đề cập đến việc "kiểm soát kệ hàng", không phải theo nghĩa đen là kệ hàng trong siêu thị, mà là không gian mà khách hàng tiếp xúc đầu tiên khi nhu cầu phát sinh. Kiểm soát không gian này có nghĩa là quyết định nội dung được hiển thị, cách thức hiển thị và chi phí gia nhập. Bạn không cần phải sở hữu chính sản phẩm, chỉ cần sở hữu mối quan hệ với người mua, và người khác phải thông qua bạn để tiếp cận người mua. Khi phân tích Instacart, Uber, Airbnb hoặc Zomato, Damodaran nhấn mạnh rằng nhiệm vụ của các nhà tổng hợp là tích hợp các thị trường hỗn loạn, phân tán vào một ô kính và biến ô kính này thành cửa sổ duy nhất đáng để chú ý. Khi bạn làm được điều này, bạn có thể tính phí cho "quyền ngắm nhìn".
Ben Thompson cho rằng các nhà tích hợp là một loại hình kinh doanh thiết lập mối quan hệ trực tiếp với người dùng cuối ở quy mô Internet, cung cấp trải nghiệm đáng tin cậy và tiêu chuẩn hóa, đồng thời cho phép các nhà cung cấp cạnh tranh để phục vụ cho họ. Ở quy mô Internet, bạn không phải là cửa hàng lớn nhất trong thị trấn, mà là cửa hàng phục vụ tất cả các thị trấn cùng một lúc.
Chi phí biên để phục vụ khách hàng tiếp theo gần như bằng không, nhưng giá trị biên của việc sở hữu họ lại rất lớn. Bởi vì mỗi khách hàng đều củng cố thương hiệu, dữ liệu và hiệu ứng mạng của bạn. Do các nhà tổng hợp kiểm soát nhu cầu, các nhà cung cấp trở nên có thể thay thế. Điều này không có nghĩa là chất lượng không khác biệt, mà là các nhà cung cấp không thể mang theo mối quan hệ khách hàng khi họ rời đi. Các khách sạn trên Expedia, tài xế trên Uber, người bán trên Amazon, họ đều cần nhau hơn là các nhà tổng hợp.
Nghiên cứu của Damodaran nhắc nhở chúng ta rằng, bánh đà không hoạt động giống nhau trên tất cả các thị trường. Ví dụ, Uber tập hợp tính thanh khoản của các tài xế địa phương, nhưng tài xế có thể mở ba ứng dụng cùng một lúc và chọn đơn hàng đến trước. Điều này tạo ra lỗ hổng trong hàng rào bảo vệ. Trong khi đó, chủ nhà của Airbnb cung cấp những nguồn tài sản độc đáo, các kênh thay thế thì hạn chế, do đó tỉ lệ hoa hồng của họ bền vững hơn.
Trong các lĩnh vực có biên lợi nhuận thấp, việc có kệ hàng có thể có giá trị, nhưng không gian để thu phí rất hạn chế, và nhà cung cấp dễ dàng phản ứng lại. Đó là lý do tại sao Instacart phải tham gia vào lĩnh vực quảng cáo và logistics nhãn trắng để đạt được tăng trưởng.
Cấu trúc kinh tế của cung cấp cũng quan trọng như số lượng người dùng trên nền tảng. Nếu trên nền tảng có những sản phẩm dễ dàng tìm thấy, bạn chỉ là một cửa hàng tiện lợi với tầm nhìn tốt hơn; nhưng nếu nội dung là khan hiếm, khác biệt và khó thay thế, mọi người sẽ tiếp tục quay lại, ngay cả khi bạn thu phí cao hơn. Hãy nghĩ về các nguồn nhà cao cấp trên Airbnb.
Tại sao bộ tổng hợp lại thất bại
Khi điều kiện bị thiếu, bộ tổng hợp không còn là bánh đà, chỉ là một chiếc đu quay có chi phí vận hành cao.
Quibi là một ví dụ điển hình về việc không thể kiểm soát kệ hàng. Nền tảng này sở hữu nội dung Hollywood đắt tiền và ứng dụng đẹp mắt, nhưng lại thiếu kênh tiếp cận trực tiếp với người dùng. Những người dùng tiềm năng đã tụ tập trên YouTube, Instagram và TikTok. Những nền tảng này nắm giữ sự chú ý, trong khi Quibi lại khóa nội dung trong một ứng dụng độc lập, xa rời người dùng, dẫn đến việc nó chỉ có thể thu hút người dùng thông qua quảng cáo và khuyến mãi.
CácAggregator xuất sắc bắt đầu bằng cách tiếp cận người dùng với chi phí biên là 0, chẳng hạn như phân phối tích hợp, số lượng cài đặt hoặc thói quen hàng ngày. Quibi không có gì, cuối cùng đã cạn kiệt thời gian và tiền bạc trước khi xây dựng những điều này.
Facebook của Instant Articles cũng phải đối mặt với vấn đề tương tự. Ý tưởng của nó là thu thập nội dung từ các nhà xuất bản, tải nhanh trên Facebook và biến đổi lưu lượng truy cập thành doanh thu. Nhưng các nhà xuất bản có thể dễ dàng phân phối nội dung đến mạng mở, ứng dụng hoặc nền tảng xã hội khác của họ. Instant Articles chưa bao giờ trở thành nền tảng đọc mặc định, chỉ là một tùy chọn trong dòng thông tin.
Cả hai trường hợp này đều vi phạm cùng một quy tắc: doanh nghiệp không thể sở hữu mối quan hệ với người dùng theo cách tạo ra hành vi mặc định, và bên cung cấp sẽ không bị tổn thất đáng kể sau khi rút lui.
Danh sách tổng hợp xuất sắc rất đơn giản:
Kết nối trực tiếp và sở hữu mối quan hệ người dùng;
Nhà cung cấp phải hoặc là độc đáo, hoặc có thể thay thế để không bị một nhà cung cấp đơn lẻ khống chế;
Chi phí biên của việc tăng cung gần bằng không hoặc đủ thấp, giúp tối ưu hóa mô hình kinh doanh theo quy mô.
Nếu không đáp ứng được những điều kiện này, bạn chỉ là một trung gian dễ bị thay thế khác.
Tính thanh khoản làm thế nào để trở thành một hàng rào bảo vệ
Trong ngành công nghiệp tiền điện tử, các dự án có thể xây dựng hàng rào bảo vệ theo nhiều cách khác nhau. Một số dựa vào giấy phép và quy định để tạo ra sự tin tưởng (như USDC), một số dựa vào công nghệ (như hệ thống chứng minh của Starkware hoặc thực thi song song của Solana), và một số khác dựa vào cộng đồng và hiệu ứng mạng (như sơ đồ người dùng của Farcaster). Nhưng điều khó bị lung lay nhất là tính thanh khoản.
"Thực hiện đúng" là rất quan trọng. Nhưng nếu động lực đủ mạnh, tính thanh khoản sẽ nhanh chóng chuyển đi. Năm 2020, Sushiswap đã rút hơn 1 tỷ USD từ Uniswap chỉ trong vài ngày thông qua phần thưởng khai thác thanh khoản. Bài học rất đơn giản: chỉ khi việc rời đi đau đớn hơn việc ở lại, tính thanh khoản mới ổn định.
Hyperliquid hiểu rõ điều này. Nó không chỉ xây dựng sổ lệnh sâu nhất cho sàn giao dịch hợp đồng vĩnh viễn mà còn cho phép các ứng dụng và ví khác truy cập trực tiếp vào tính thanh khoản của nó. Ví dụ, Phantom có thể truy cập dòng lệnh của Hyperliquid, cung cấp cho người dùng mức chênh lệch giá hẹp mà không cần tự xây dựng thị trường. Trong mô hình này, các nhà cung cấp càng cần thiết hơn cho các nhà tổng hợp. Khi các nhà giao dịch và ứng dụng mặc định thông qua tuyến đường của bạn, bạn không còn là một nhà tổng hợp thông thường nữa, mà trở thành kênh cốt lõi mà họ không thể tránh khỏi.
Ngoài nền tảng của riêng mình, Hyperliquid đã xử lý khối lượng giao dịch vượt qua 13 tỷ USD thông qua các nhà xây dựng khác trong tháng trước. Phantom đã xử lý khối lượng giao dịch 3 tỷ USD thông qua các tuyến đường của mình, kiếm được hơn 1,5 triệu USD. Điều này thể hiện hiệu ứng mạng mạnh mẽ hiện tại của Hyperliquid.
Tính thanh khoản cho phép bạn chuyển đổi tài sản mà không ảnh hưởng đến giá. Trong lĩnh vực tài chính và DeFi, tính thanh khoản sâu làm cho giao dịch rẻ hơn, cho vay an toàn hơn và các sản phẩm phái sinh trở nên khả thi. Thiếu tính thanh khoản, ngay cả các giao thức hoàn hảo cũng sẽ trở thành thành phố ma. Một khi được thiết lập thành công, tính thanh khoản thường tồn tại lâu dài. Các nhà giao dịch và ứng dụng sẽ đổ về các pool sâu, làm tăng tính thanh khoản, thu hẹp chênh lệch giá và thu hút thêm giao dịch.
Đây chính là lý do khiến các giao thức như Aave luôn giữ được sức hút. Aave sở hữu một quỹ cho vay quy mô lớn với nhiều loại tài sản, trở thành lựa chọn hàng đầu cho cả bên vay và bên cho vay tìm kiếm quy mô và an toàn. Tính đến ngày 6 tháng 8, tổng giá trị khóa chéo của Aave đã vượt quá 24 tỷ USD. Trong 12 tháng qua, người vay đã trả 640 triệu USD phí, doanh thu của nền tảng khoảng 110 triệu USD.
Cùng dựa trên Solana, bộ tổng hợp Jupiter đã phát triển từ một công cụ định tuyến thành cổng giao dịch mặc định của mạng này. Trên Ethereum, Uniswap đã tập trung phần lớn thanh khoản giao ngay, do đó các bộ tổng hợp như 1inch chỉ có thể cung cấp những cải tiến biên. Trong khi trên Solana, thanh khoản được phân tán trên các nền tảng như Orca, Raydium, Serum. Jupiter tích hợp chúng thành một lớp định tuyến duy nhất, luôn cung cấp giá tốt nhất. Khối lượng giao dịch của nó đã từng chiếm gần một nửa tổng tính toán sử dụng của Solana, bất kỳ độ trễ hoặc gián đoạn nào cũng sẽ ngay lập tức ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện của toàn mạng.
Khi coi tính thanh khoản là đối tượng được tập hợp, quyết định sản phẩm của Jupiter dễ hiểu hơn. Việc mua lại, ứng dụng di động và mở rộng sang các sản phẩm giao dịch và cho vay mới đều nhằm mục đích thu hút nhiều dòng đơn đặt hàng hơn, giữ cho tính thanh khoản thông qua định tuyến của Jupiter, củng cố vị thế của nó.
Jupiter đáng chú ý vì nó là một trường hợp rõ ràng từ công cụ ngách phát triển thành nền tảng thanh khoản trong DeFi. Bắt đầu từ việc tìm kiếm giá giao ngay tốt nhất, dần dần trở thành lộ trình mặc định cho thanh khoản trên Solana, sau đó mở rộng để thu hút sản phẩm thanh khoản hoàn toàn mới. Quan sát cách nó vượt qua những giai đoạn này và củng cố lẫn nhau, cung cấp một ví dụ sống động cho sự tổng hợp động.
Tầng hợp nhất
Ba câu hỏi là danh sách nhanh để nhận diện các nhà tổng hợp tiềm năng:
Yếu tố khác biệt chính của các doanh nghiệp hiện tại là gì? Có thể số hóa không? Trong DeFi, yếu tố khác biệt là thanh khoản. Các pool sâu có thể cung cấp chênh lệch giá hẹp hơn và cho vay an toàn hơn. Thanh khoản đã được số hóa, dễ dàng đọc và so sánh.
Nếu các yếu tố khác biệt được số hóa, cạnh tranh có chuyển sang trải nghiệm người dùng không? Khi tính thanh khoản có thể được truy cập tùy ý, cạnh tranh xoay quanh chất lượng thực hiện: thanh toán nhanh hơn, định tuyến tốt hơn, ít giao dịch thất bại hơn. Các sản phẩm như BasedApp và Lootbase đã ra đời từ đó. Sản phẩm đầu tiên đóng gói các nguyên lý DeFi thành trải nghiệm di động mượt mà, trong khi sản phẩm sau đưa tính thanh khoản vĩnh cửu sâu của Hyperliquid vào di động.
Nếu giành được trải nghiệm người dùng, liệu có thể xây dựng vòng tròn tích cực? Các nhà giao dịch đến với giá tốt hơn, thu hút nhiều thanh khoản hơn, từ đó cung cấp giá tốt hơn. Khi thanh khoản được nhúng vào thói quen và tích hợp, nó sẽ trở nên bền vững.
Trở thành cổng vào mặc định của thị trường, nếu bên cung cấp không thể chịu đựng được sự vắng mặt của bạn, bạn có thể thu phí trưng bày, hoặc quyết định hướng đi của đơn hàng trong DeFi.
Lưu ý: Ranh giới giữa các cấp độ thường không rõ ràng. Phân loại không phải là chính xác, mà là cung cấp một mô hình tư duy theo cấp độ tổng hợp.
Cấp độ đầu tiên: Khám phá giá
Đây là công việc cơ bản nhất: thông báo cho mọi người nơi giao dịch tốt nhất. Kayak cho chuyến bay, Trivago cho khách sạn. Trong lĩnh vực tiền điện tử, các aggregator DEX sớm như 1inch hoặc Matcha thuộc loại này. Chúng kiểm tra các pool có sẵn, hiển thị tỷ giá tốt nhất và cung cấp điểm nhảy vào. Việc phát hiện giá cả hữu ích nhưng mong manh, chức năng hoán đổi của DeFiLlama cũng như vậy.
Nếu thị trường cơ sở đã tập trung (như giao dịch ETH giao ngay trên Uniswap), thì tác dụng cải tiến định tuyến là rất nhỏ, người dùng có thể trực tiếp đến địa điểm giao dịch, sự giúp đỡ mà bạn cung cấp là không cần thiết.
Cấp độ thứ hai: Thực hiện
Lúc này, bạn không còn dẫn người dùng đến nơi khác mà thay vào đó là thao tác thay cho họ. Chức năng "mua một lần" của Amazon thuộc cấp độ này. Trong DeFi, chức năng cho vay của Aave nằm ở cấp độ này. Khi vay, tính thanh khoản đã có sẵn trong hợp đồng của nó. Việc thực hiện tăng độ bám dính, vì kết quả liên quan trực tiếp đến bạn: thanh toán nhanh, trải nghiệm tốt với các giao dịch không thất bại.
Cấp độ ba: Kiểm soát phân phối
Bạn trở thành cổng. Tìm kiếm Google đối với trang web, cửa hàng ứng dụng đối với ứng dụng di động, đều thuộc loại này. Trong lĩnh vực tiền điện tử, thẻ trao đổi tích hợp trong ví có thể trở thành điểm khởi đầu và kết thúc cho người dùng thông thường.
Trên Solana, Jupiter đã đạt đến cấp độ này. Nó bắt đầu với công cụ khám phá giá, thông qua định tuyến đơn hàng thông minh vào lớp thực thi, sau đó được nhúng vào các giao diện như Phantom, Drift, v.v. Rất nhiều giao dịch Solana thực chất là giao dịch Jupiter, ngay cả khi người dùng chưa bao giờ nhập "jup.ag". Đây chính là kiểm soát phân phối, bên cung không thể vượt qua bạn để tiếp cận người dùng.
trong DeFi leo lên cấp độ
Thách thức của DeFi là khả năng thanh khoản có thể chuyển đổi nhanh chóng. Các biện pháp khuyến khích có thể rút cạn quỹ trong một đêm. Do đó, việc nâng cấp từ cấp độ đầu tiên lên cấp độ thứ ba không chỉ liên quan đến việc trở thành một nhà tập hợp hàng đầu mà còn cần tạo ra đủ lý do để thanh khoản và dòng đơn hàng tiếp tục lưu thông qua tuyến đường của bạn.
Trên Ethereum, 1inch chủ yếu ở cấp độ thứ hai, vì Uniswap đã hoàn thành công việc tổng hợp thông qua tính thanh khoản tập trung. Việc định tuyến cho các trường hợp biên vẫn có giá trị, nhưng cải tiến hạn chế, nhiều nhà giao dịch chọn bỏ qua. Ngoài ra, các trình tổng hợp như CowSwap và KyberSwap cũng chiếm lĩnh một phần đáng kể. Aave thuộc cấp độ thứ hai, vì nó kiểm soát việc thực thi trong lĩnh vực ngách, nhưng nó là cơ sở hạ tầng, không phải điểm khởi đầu.
Lợi thế của Jupiter trên Solana là có thể lần lượt leo lên ba cấp độ. Tính thanh khoản phân tán, cấp độ đầu tiên có giá trị đáng kể; động cơ định tuyến vượt trội hơn so với việc trao đổi thủ công, tự nhiên chuyển sang cấp độ thứ hai; thông qua việc tích hợp trực tiếp ví và dApp, đạt được cấp độ thứ ba, hoàn toàn kiểm soát việc phân phối tính thanh khoản của Solana. Một thời gian, gần một nửa sức mạnh tính toán của Solana đến từ giao dịch của Jupiter, vì cả hai bên nhu cầu giao dịch và cung cấp quỹ thanh khoản đều phụ thuộc vào Jupiter.
Khi đạt đến cấp độ thứ ba, câu hỏi trở thành "Còn có thể vận hành gì thông qua phân phối này?" Amazon bắt đầu từ sách, và cuối cùng là mọi thứ; Google bắt đầu từ tìm kiếm, và cuối cùng kiểm soát bản đồ, email và điện toán đám mây. Đối với Jupiter, phân phối là dòng đơn hàng. Bước tiếp theo rõ ràng là thêm các sản phẩm như hợp đồng vĩnh viễn, cho vay và theo dõi danh mục đầu tư, tận dụng cùng một mối quan hệ thanh khoản.
Hành động lớn hơn là Jupnet. Solana vẫn chưa đạt được khả năng xử lý và đặc tính thực hiện như Hyperliquid, những nơi được thiết kế đặc biệt cho độ trễ và tính xác định cấp tài chính. Những đặc tính này rất quan trọng cho việc mở rộng toàn bộ chuỗi tài chính đến quy mô thế giới thực. Lựa chọn đơn giản hơn là triển khai sản phẩm trên một chuỗi đã có những đặc tính này, nhưng Jupiter chọn con đường khó khăn hơn, xây dựng Jupnet như một lớp thực hiện độ trễ thấp được điều khiển bởi ứng dụng, hoạt động song song với Solana.
Jupnet nhằm trở thành cơ sở hạ tầng chia sẻ trong hệ sinh thái Solana, hỗ trợ các hợp đồng vĩnh viễn, hệ thống yêu cầu báo giá, đấu giá hàng loạt và các giao dịch nhạy cảm với độ trễ, với việc thanh toán gốc cuối cùng trên Solana. Nếu thành công, nó sẽ cung cấp tốc độ và độ chắc chắn mà các địa điểm tích hợp theo chiều dọc mong đợi, đồng thời giữ chân người dùng và tài sản. Đây là nỗ lực thu hẹp khoảng cách giữa thông lượng blockchain chung và nhu cầu vi độ trễ tài chính toàn cầu, mà không cần phân chia tính thanh khoản qua chuỗi.
Nhưng cần lưu ý: Mặc dù Jupiter chiếm ưu thế trong Solana, nhưng ở cấp độ ngành vẫn phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt. Trong lĩnh vực đa chuỗi, 1inch, CoWSwap và OKX Swap giữ vị trí quan trọng. Đến năm 2025, Jupiter trung bình chiếm khoảng 55% trong năm DEX aggregator lớn nhất, nhưng tỷ lệ này dao động theo hoạt động trên chuỗi và tích hợp. Hình dưới đây cho thấy mức độ phân tán của các lớp tổng hợp bên ngoài Solana.
Rõ ràng, Jupiter đã trở thành một nhà tổng hợp trong hệ sinh thái Solana. Bánh đà đã được khởi động: nhiều nhà giao dịch hơn mang lại nhiều thanh khoản hơn, nhiều thanh khoản hơn tối ưu hóa việc thực hiện, việc thực hiện tốt hơn thu hút nhiều nhà giao dịch hơn. Vào thời điểm này, bạn không chỉ là một nhà tổng hợp thanh khoản, mà còn là kệ, thói quen và cổng vào thị trường. Vậy, khi thanh khoản không còn đủ, làm thế nào để tiếp tục phát triển? Câu trả lời của Jupiter là mua lại các dự án đã kiểm soát dòng người dùng mới.
M&A như động cơ tăng trưởng
Trước đây, tôi đã viết bài thảo luận về hai chủ đề lớn của quy mô hóa doanh nghiệp: bản chất của đổi mới kết hợp và cách mà doanh nghiệp có thể tăng tốc quá trình này thông qua việc mua lại. Chủ đề đầu tiên liên quan đến việc xây dựng sản phẩm, chức năng hoặc khả năng mới dựa trên những lợi thế hiện có, chủ đề thứ hai liên quan đến việc xác định khi nào "mua" thì nhanh hơn "xây dựng" để thiết lập lợi thế.
Sự phát triển của Jupiter kết hợp cả hai yếu tố. Chiến lược sáp nhập và mua lại của họ dựa trên việc tìm kiếm các nhóm người sáng lập có sức hấp dẫn thực sự và tích hợp họ vào mạng lưới phân phối để mở rộng tác động. Công ty tìm kiếm các nhóm chuyên gia trong các lĩnh vực dọc, mở rộng phạm vi mà không làm chậm lộ trình cốt lõi.
Đây không chỉ là việc mua chức năng chồng chéo, mà là việc tiếp quản các đội ngũ đã chiếm lĩnh lĩnh vực thị trường mục tiêu của Jupiter. Khi các đội ngũ này kết nối với giao diện ví phân phối, API và lộ trình của Jupiter, sự tăng trưởng sản phẩm của họ sẽ nhanh hơn, và lưu lượng truy cập tạo ra sẽ phản hồi lại lõi của Jupiter.
Moonshot mang đến nền tảng khởi động token, biến việc tạo ra token mới thành hoạt động trao đổi và giao dịch trực tiếp trong hệ sinh thái Jupiter; DRiP thêm nền tảng đúc và phân phối NFT do cộng đồng điều khiển, thu hút đối tượng rời xa giao diện giao dịch và biến họ thành hành vi trên chuỗi; Portfolio mua lại cung cấp công cụ quản lý vị thế cho các nhà giao dịch tích cực. Jupiter có thể xây dựng các chức năng này với chi phí thấp hơn, nhưng mục tiêu của nó là mua lại các nhà sáng lập, chứ không chỉ là chức năng.
Nhưng sự gia tăng của một số chỉ số vẫn chưa rõ ràng. Lấy lĩnh vực khởi động làm ví dụ, các nhà lãnh đạo thị trường Pumpdotfun và LetsBonk kiểm soát hơn 80% lượng phát hành token hàng ngày, trong khi Jup Studio và Moonshot tổng cộng chiếm chưa đến 10%. Hình dưới đây cho thấy vị thế thống trị của incumbent. Trong trường hợp này, cấu trúc mặc định có thể đã được củng cố, Jupiter có thể cần một phương pháp hoàn toàn khác để phá vỡ.
Bộ tăng cường sức mạnh: M&A do người sáng lập dẫn dắt
Mở rộng kệ hàng, cần phải thu hút những nhà điều hành đã nắm giữ phân khúc thị trường mục tiêu. Tiêu chí lựa chọn của Jupiter là: đội ngũ đó có mang đến thanh khoản hoặc người dùng mới để tăng cường vòng quay không? Logic này phản ánh vòng quay sớm của Amazon: mỗi khi thêm một danh mục hoặc nhà cung cấp đều mở rộng "lựa chọn", tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng, thu hút nhiều lưu lượng truy cập hơn, từ đó thu hút thêm nhà cung cấp.
Đối với Jupiter, mỗi lần mua lại giống như việc thêm kệ hàng mới cho cửa hàng, mở rộng sự lựa chọn và làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa người giao dịch và nhà cung cấp thanh khoản.
Mua lại những người sáng lập sáng tạo, giúp Jupiter thâm nhập vào các lĩnh vực chưa quen thuộc (như văn hóa NFT của DRiP hoặc phát hành token bán lẻ đại chúng), đồng thời không làm loãng năng lực cốt lõi. Những người sáng lập này đã hiểu rõ các lĩnh vực ngách, có cộng đồng tin tưởng họ và có thể hành động nhanh chóng. Kết nối các kênh phân phối của Jupiter sẽ ngay lập tức mở rộng phạm vi tiếp cận, đồng thời Jupiter thu hút được dòng người dùng mới và thanh khoản.
Các trường hợp mua lại thể hiện điều này: Moonshot là nền tảng đúc và giao dịch hướng tới hành vi chủ đạo, với các token phát hành có thể chuyển đổi liền mạch vào các thị trường trao đổi, tài chính và hợp đồng vĩnh viễn trong hệ sinh thái Jupiter; DRiP là kênh phân phối hàng hóa ưu tiên cho người sáng tạo, thu hút cộng đồng mà trước đây không tiếp xúc với giao dịch.
Moonshot đã thu hút hơn 250.000 người dùng mới chỉ trong ba ngày kể từ khi ra mắt token TRUMP, xử lý hơn 1,5 tỷ USD giao dịch; DRiP thu hút hơn 2 triệu người sưu tập, đúc hơn 200 triệu món đồ sưu tập, với hơn 6 triệu giao dịch bán thứ cấp.
Tích hợp tuân theo mô hình rõ ràng: người sáng lập giữ quyền chỉ đạo hướng sản phẩm; sản phẩm ra mắt ngay lập tức kết nối với giao diện và backend của Jupiter, ngay lập tức hưởng lợi từ cơ sở người dùng của nó, trong khi Jupiter nhận được lưu lượng truy cập mới; mỗi lần mua lại thêm các nguyên tắc thanh khoản độc đáo (như phát hành, văn hóa, đòn bẩy), thay vì lặp lại các chức năng hiện có. Lợi thế cạnh tranh cốt lõi vẫn không thay đổi, tất cả các con đường vẫn trở về Jupiter.
Trong DeFi, mã có thể phân nhánh qua đêm, nhưng thị phần thì khó có thể sao chép. Các thương vụ sáp nhập do người sáng lập dẫn dắt đã giúp Jupiter gia tăng thị phần mà không làm mất đi con đường cốt lõi, khiến cho bánh đà của nó khó bị sao chép hơn. Khi việc kiểm soát ứng dụng và cơ sở hạ tầng độ trễ thấp trở nên trưởng thành, Jupiter có thể nhắm đến các đội ngũ như động cơ rủi ro, lớp khớp lệnh và các địa điểm chuyên nghiệp, và tích hợp chúng vào Jupnet.
Aggregator vs Nhà cung cấp
Xem xét toàn cảnh, trong DeFi đang nổi lên hai mô hình chủ đạo: Jupiter và Hyperliquid. Cả hai đều mạnh mẽ, nhưng chiến lược hoàn toàn khác nhau.
Hyperliquid nhằm kiểm soát tính thanh khoản, chứ không phải sở hữu trực tiếp quan hệ với người dùng cuối. Nó cung cấp tính thanh khoản như một dịch vụ. Nếu có thể xây dựng trải nghiệm người dùng tốt hơn, hãy sử dụng sổ lệnh và công cụ thực hiện của Hyperliquid. Builder Codes dựa trên ý tưởng này, người khác có thể sở hữu trải nghiệm phía trước, trong khi Hyperliquid âm thầm hỗ trợ phía sau, đây là mô hình ưu tiên nhà cung cấp.
Jupiter thì tập trung vào phân phối, nó hy vọng có giao diện, kệ và cổng thị trường, thông qua việc trở thành giao diện mặc định để tổng hợp tính thanh khoản phân tán và hướng nó đến những nơi cần thiết. Điều này có nghĩa là kiểm soát mối quan hệ với người dùng, chứ không chỉ là thực hiện quỹ đạo. Từ hợp đồng vĩnh viễn đến danh mục đầu tư, Jupiter cố gắng để tất cả các giao diện tài chính bắt đầu và kết thúc trong quỹ đạo của nó.
Nhưng hợp đồng vĩnh viễn có thể phơi bày những hạn chế hiện tại của chiến lược này nhất. Jupiter đã có tiến triển trên Solana, nhưng Hyperliquid vẫn chiếm khoảng 75% thị phần DEX vĩnh viễn. Hình dưới đây cho thấy khoảng cách dẫn đầu của Hyperliquid về khối lượng giao dịch gốc:
Cả hai chế độ đều có quy mô đặt cược, nhưng điểm khởi đầu thì ngược lại. Jupiter cho rằng tính thanh khoản theo sau giao diện người dùng; Hyperliquid cho rằng tính thanh khoản chính là giao diện. Jupiter xây dựng điểm vào, Hyperliquid xây dựng điểm kết thúc.
Trong thực tiễn, chúng ta chứng kiến sự phân hóa: nếu cần giao diện rộng và tập hợp người dùng, hãy chọn Jupiter; nếu cần độ sâu, tính xác định và khả năng kết hợp, hãy chọn Hyperliquid. Một bên chuyển đổi tính thanh khoản thành mạng lưới phụ thuộc, bên kia trở thành nền tảng do mọi người xây dựng.
Người chiến thắng không chỉ là người đến đích đầu tiên, mà còn là người mà người khác không thể từ bỏ.
Đây chính là điều thú vị của DeFi hiện tại. Chúng ta lần đầu tiên chứng kiến cuộc đối đầu về triết lý: một bên cho rằng việc phân phối là hàng rào phòng thủ, bên kia thì kiên định tin rằng thanh khoản mới là điều quan trọng.
Ứng dụng là nền tảng mới
Khi Ethereum Layer 2 lần đầu tiên xuất hiện, mọi người hy vọng nó sẽ trở thành một nền tảng mới: một nơi trung lập, nơi các ứng dụng có thể kết hợp, cạnh tranh và mở rộng. Nhưng thực tế cho thấy, L2 không trở thành nền tảng như mong đợi, mà chủ yếu vẫn dừng lại ở cấp độ cơ sở hạ tầng: cung cấp công nghệ cơ bản về tốc độ, tính bảo mật và khả năng mở rộng, nhưng không nắm giữ mối quan hệ với người dùng.
Nền tảng là giao diện khởi đầu của hành trình người dùng, nhu cầu tập trung tại đây, thói quen hình thành tại đây, phân phối tồn tại tại đây. Rất ít L2 vượt qua ranh giới này, phần lớn là ống dẫn chứ không phải kệ, rất ít xây dựng phân phối có ý nghĩa, càng hiếm khi trở thành cổng vào mặc định của người dùng.
Ngược lại, các ứng dụng như Jupiter và Hyperliquid đang dần thể hiện những đặc trưng của nền tảng. Chúng có mối quan hệ với người dùng, được tích hợp vào thói quen hàng ngày và củng cố vị thế thông qua việc mua lại hoặc kết nối với các ứng dụng khác. Thực tế, chúng bắt đầu giống như Web2.
Google vượt qua công cụ tìm kiếm, mua lại YouTube, chuyển đổi lợi thế tìm kiếm thành video chủ đạo; Facebook mở rộng sự kiểm soát đối với sự chú ý bằng cách mua lại Instagram và WhatsApp. Chúng nhắm vào các lĩnh vực lân cận mà chúng không hiện diện nhưng người dùng đã tụ tập, và điều quan trọng là mua lại những người chơi cốt lõi trong các lĩnh vực này. Khi đã mua lại, các ứng dụng này có thể ngay lập tức kết nối với bánh đà phân phối hiện có của Google và Facebook, kết quả là chiếm hữu sự chú ý của người dùng đa kênh.
Jupiter đang thực hiện các chiến lược tương tự. Bảng khởi động, công cụ đúc NFT, trình quản lý danh mục đầu tư và hiện nay là Jupnet, đều phục vụ cùng một mục đích: mở rộng độ phủ sóng, thu hút nhiều hành vi người dùng hơn, và định tuyến nhiều thanh khoản hơn đến chính nó. Chiến lược của nó là trở thành kệ hàng, lựa chọn mặc định, và điểm khởi đầu cho các tương tác tài chính.
Nhưng việc hợp nhất không phải là một chiến lược chắc chắn. Lịch sử đầy rẫy những thất bại trong việc mua lại và hợp nhất nền tảng, có thể do không sở hữu mối quan hệ với người dùng, hoặc do hiểu sai cách hình thành thói quen.
Lấy ví dụ về việc Microsoft mua lại Nokia. Đây là một cược vào việc kiểm soát phân phối di động, nhưng người dùng đã chuyển sang hệ sinh thái iOS và Android. Microsoft sở hữu phần cứng và phần mềm, nhưng các thiết bị di động và hệ điều hành của họ hoặc là quá giống với các sản phẩm hiện có, hoặc không đủ để thúc đẩy người dùng chuyển đổi. Họ không kiểm soát được lớp ứng dụng, không giành được lòng trung thành của các nhà phát triển, cũng không cung cấp lý do để thay đổi hành vi. Thiếu kiểm soát về nguồn cung hoặc sự khác biệt rõ ràng, các sản phẩm không được ai quan tâm.
Những trường hợp này phản ánh một sự thật cốt lõi: việc mua lại bản thân không tạo ra vòng quay. Nếu không có điểm khởi đầu, thói quen hoặc giao diện, thì dù có gộp nhiều chức năng, người dùng cũng sẽ không theo dõi.
Điều này khiến DeFi trở nên thú vị hơn bao giờ hết trong thời điểm hiện tại. Jupiter mua lại các giao diện người dùng, kênh phân phối và nguyên tắc thanh khoản, cố gắng trở thành cổng nhập mặc định cho hệ sinh thái tài chính Solana; Hyperliquid đi theo hướng ngược lại: xây dựng độ sâu thay vì độ rộng, để người khác có thể xây dựng xung quanh danh mục của họ.
Trong một ý nghĩa nào đó, chúng ta đang chứng kiến cuộc chiến thực sự giữa các nền tảng diễn ra giữa các ứng dụng, chứ không phải giữa các chuỗi công khai như nhiều người đã dự đoán. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn hơn: nếu L2 không kiểm soát việc phân phối, khi các ứng dụng trên đó kiểm soát, giá trị sẽ chảy về đâu? Giao thức béo sẽ như thế nào?
Chúng tôi kết thúc bằng những vấn đề chưa được giải quyết, vì vẫn chưa có kết luận rõ ràng. Trong tương lai, chúng tôi sẽ mang đến những quan điểm sắc bén hơn, các điểm dữ liệu mới và nhiều câu chuyện cũng như phép so sánh hơn nữa để làm rõ hướng đi của tất cả những điều này.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Cuộc chiến giữa các ông lớn trên chuỗi: Cuộc mua lại và mở rộng của Jupiter và Hyperliquid
Tác giả: Saurabh Deshpande, Decentralised.co
Biên dịch: AididiaoJP, Tin tức Foresight
Tiêu đề gốc: Cuộc chiến khổng lồ trên chuỗi: Ai sẽ kiểm soát dòng giá trị, trở thành những ông lớn mới trong Web3?
Vào tháng 11 năm 2023, tập đoàn Blackstone đã mua lại một ứng dụng chăm sóc thú cưng có tên là Rover. Rover ban đầu chỉ dùng để tìm người dắt chó đi dạo hoặc trông mèo. Ngành chăm sóc thú cưng thường có hàng nghìn nhà cung cấp dịch vụ nhỏ, chủ yếu là địa phương và ngoại tuyến. Rover đã tích hợp các nhà cung cấp này vào một thị trường có thể tìm kiếm, thêm các tính năng đánh giá và thanh toán, khiến nó trở thành nền tảng mặc định cho dịch vụ chăm sóc thú cưng. Đến năm 2024, khi Blackstone tư nhân hóa nó, Rover đã trở thành trung tâm của nhu cầu trong lĩnh vực này. Những người chủ thú cưng đầu tiên nghĩ đến là Rover, và các nhà cung cấp dịch vụ không có lựa chọn nào khác ngoài việc niêm yết trên nền tảng này.
ZipRecruiter đã làm điều tương tự trong lĩnh vực tuyển dụng. Nó thu thập thông tin vị trí từ các nhà tuyển dụng, các trang web tuyển dụng và hệ thống theo dõi ứng viên, và phân phối chúng đến nhiều kênh khác nhau. ZipRecruiter đăng tin tuyển dụng lên các mạng xã hội như Facebook. Đối với nhà tuyển dụng, ZipRecruiter trở thành kênh phân phối một cửa; đối với người tìm việc, nó là cổng vào thị trường thống nhất. ZipRecruiter không sở hữu công ty hoặc vị trí, mà sở hữu mối quan hệ với cả hai bên. Một khi mối quan hệ này vững chắc, nó có thể tính phí cho khả năng hiển thị và sự phù hợp của vị trí, đây là bài học nhập môn về kinh tế hợp nhất.
Aswath Damodaran gọi mô hình này là "sở hữu kệ": tập trung nguồn cung cấp hỗn loạn và phân tán lại, kiểm soát cách trình bày của chúng và thu phí truy cập. Ben Thompson gọi đó là "lý thuyết tổng hợp": thiết lập mối quan hệ trực tiếp với người dùng cuối, để nhà cung cấp cạnh tranh phục vụ họ và rút giá trị từ mỗi giao dịch. Các đặc điểm cốt lõi của các lĩnh vực khác nhau là nhất quán: Google với trang web, Airbnb với danh sách nhà, Amazon với hàng hóa.
Amazon Flywheel là một sự diễn giải kinh điển của ý tưởng này. Trong giai đoạn trầm lắng sau sự sụp đổ của bong bóng Internet, Jeff Bezos và đội ngũ của ông đã áp dụng khái niệm "Flywheel" của Jim Collins, vẽ ra một vòng lặp mà ngày nay mọi MBA đều có thể thuộc lòng: nhiều lựa chọn mang lại trải nghiệm khách hàng tốt hơn, thu hút nhiều lưu lượng truy cập hơn, từ đó thu hút nhiều người bán hơn, giảm cấu trúc chi phí đơn vị, qua đó cung cấp giá thấp hơn, cuối cùng mang lại nhiều lựa chọn hơn. Quay một lần flywheel thì hiệu quả hạn chế, nhưng sau khi quay ngàn lần, máy bắt đầu vang lên. Châm ngôn của Bezos trong thời kỳ này là: "Lợi nhuận của bạn là cơ hội của tôi." Điều cốt lõi ở đây là tự củng cố: nhiều người dùng hơn, nhiều nhà cung cấp hơn, chi phí thấp hơn, cuối cùng đạt được lợi nhuận cao hơn.
Mô hình này một khi có hiệu quả, sẽ được coi là hoàn hảo. Tốc độ tăng trưởng chi phí thấp hơn nhiều so với doanh thu, sản phẩm cũng sẽ được tối ưu hóa cùng với sự gia tăng người dùng. Nhưng nó chỉ tồn tại dưới hai điều kiện: nội dung được tập hợp phải có giá trị, và bên cung cấp khó có thể dễ dàng rút lui, thiếu một trong hai điều này sẽ khiến hào quang trở nên mỏng manh. Lấy eBay làm ví dụ, nó đã tập hợp hàng triệu người bán và người mua độc đáo vào đầu thế kỷ 21. Sự tập hợp này từng rất có giá trị, nhưng khi người bán nhận ra rằng họ có thể tự xây dựng cửa hàng trên Shopify hoặc chuyển sang Amazon, họ đã lần lượt rời bỏ. Bánh đà sẽ không dừng lại qua đêm, nhưng nếu bên cung cấp không còn được kiểm soát, nó sẽ bắt đầu rung lắc và cuối cùng trở thành bình thường.
Damodaran giải thích sức mạnh của nền tảng và các nhà tổng hợp theo một cách hình tượng. Ông đề cập đến việc "kiểm soát kệ hàng", không phải theo nghĩa đen là kệ hàng trong siêu thị, mà là không gian mà khách hàng tiếp xúc đầu tiên khi nhu cầu phát sinh. Kiểm soát không gian này có nghĩa là quyết định nội dung được hiển thị, cách thức hiển thị và chi phí gia nhập. Bạn không cần phải sở hữu chính sản phẩm, chỉ cần sở hữu mối quan hệ với người mua, và người khác phải thông qua bạn để tiếp cận người mua. Khi phân tích Instacart, Uber, Airbnb hoặc Zomato, Damodaran nhấn mạnh rằng nhiệm vụ của các nhà tổng hợp là tích hợp các thị trường hỗn loạn, phân tán vào một ô kính và biến ô kính này thành cửa sổ duy nhất đáng để chú ý. Khi bạn làm được điều này, bạn có thể tính phí cho "quyền ngắm nhìn".
Ben Thompson cho rằng các nhà tích hợp là một loại hình kinh doanh thiết lập mối quan hệ trực tiếp với người dùng cuối ở quy mô Internet, cung cấp trải nghiệm đáng tin cậy và tiêu chuẩn hóa, đồng thời cho phép các nhà cung cấp cạnh tranh để phục vụ cho họ. Ở quy mô Internet, bạn không phải là cửa hàng lớn nhất trong thị trấn, mà là cửa hàng phục vụ tất cả các thị trấn cùng một lúc.
Chi phí biên để phục vụ khách hàng tiếp theo gần như bằng không, nhưng giá trị biên của việc sở hữu họ lại rất lớn. Bởi vì mỗi khách hàng đều củng cố thương hiệu, dữ liệu và hiệu ứng mạng của bạn. Do các nhà tổng hợp kiểm soát nhu cầu, các nhà cung cấp trở nên có thể thay thế. Điều này không có nghĩa là chất lượng không khác biệt, mà là các nhà cung cấp không thể mang theo mối quan hệ khách hàng khi họ rời đi. Các khách sạn trên Expedia, tài xế trên Uber, người bán trên Amazon, họ đều cần nhau hơn là các nhà tổng hợp.
Nghiên cứu của Damodaran nhắc nhở chúng ta rằng, bánh đà không hoạt động giống nhau trên tất cả các thị trường. Ví dụ, Uber tập hợp tính thanh khoản của các tài xế địa phương, nhưng tài xế có thể mở ba ứng dụng cùng một lúc và chọn đơn hàng đến trước. Điều này tạo ra lỗ hổng trong hàng rào bảo vệ. Trong khi đó, chủ nhà của Airbnb cung cấp những nguồn tài sản độc đáo, các kênh thay thế thì hạn chế, do đó tỉ lệ hoa hồng của họ bền vững hơn.
Trong các lĩnh vực có biên lợi nhuận thấp, việc có kệ hàng có thể có giá trị, nhưng không gian để thu phí rất hạn chế, và nhà cung cấp dễ dàng phản ứng lại. Đó là lý do tại sao Instacart phải tham gia vào lĩnh vực quảng cáo và logistics nhãn trắng để đạt được tăng trưởng.
Cấu trúc kinh tế của cung cấp cũng quan trọng như số lượng người dùng trên nền tảng. Nếu trên nền tảng có những sản phẩm dễ dàng tìm thấy, bạn chỉ là một cửa hàng tiện lợi với tầm nhìn tốt hơn; nhưng nếu nội dung là khan hiếm, khác biệt và khó thay thế, mọi người sẽ tiếp tục quay lại, ngay cả khi bạn thu phí cao hơn. Hãy nghĩ về các nguồn nhà cao cấp trên Airbnb.
Tại sao bộ tổng hợp lại thất bại
Khi điều kiện bị thiếu, bộ tổng hợp không còn là bánh đà, chỉ là một chiếc đu quay có chi phí vận hành cao.
Quibi là một ví dụ điển hình về việc không thể kiểm soát kệ hàng. Nền tảng này sở hữu nội dung Hollywood đắt tiền và ứng dụng đẹp mắt, nhưng lại thiếu kênh tiếp cận trực tiếp với người dùng. Những người dùng tiềm năng đã tụ tập trên YouTube, Instagram và TikTok. Những nền tảng này nắm giữ sự chú ý, trong khi Quibi lại khóa nội dung trong một ứng dụng độc lập, xa rời người dùng, dẫn đến việc nó chỉ có thể thu hút người dùng thông qua quảng cáo và khuyến mãi.
CácAggregator xuất sắc bắt đầu bằng cách tiếp cận người dùng với chi phí biên là 0, chẳng hạn như phân phối tích hợp, số lượng cài đặt hoặc thói quen hàng ngày. Quibi không có gì, cuối cùng đã cạn kiệt thời gian và tiền bạc trước khi xây dựng những điều này.
Facebook của Instant Articles cũng phải đối mặt với vấn đề tương tự. Ý tưởng của nó là thu thập nội dung từ các nhà xuất bản, tải nhanh trên Facebook và biến đổi lưu lượng truy cập thành doanh thu. Nhưng các nhà xuất bản có thể dễ dàng phân phối nội dung đến mạng mở, ứng dụng hoặc nền tảng xã hội khác của họ. Instant Articles chưa bao giờ trở thành nền tảng đọc mặc định, chỉ là một tùy chọn trong dòng thông tin.
Cả hai trường hợp này đều vi phạm cùng một quy tắc: doanh nghiệp không thể sở hữu mối quan hệ với người dùng theo cách tạo ra hành vi mặc định, và bên cung cấp sẽ không bị tổn thất đáng kể sau khi rút lui.
Danh sách tổng hợp xuất sắc rất đơn giản:
Nếu không đáp ứng được những điều kiện này, bạn chỉ là một trung gian dễ bị thay thế khác.
Tính thanh khoản làm thế nào để trở thành một hàng rào bảo vệ
Trong ngành công nghiệp tiền điện tử, các dự án có thể xây dựng hàng rào bảo vệ theo nhiều cách khác nhau. Một số dựa vào giấy phép và quy định để tạo ra sự tin tưởng (như USDC), một số dựa vào công nghệ (như hệ thống chứng minh của Starkware hoặc thực thi song song của Solana), và một số khác dựa vào cộng đồng và hiệu ứng mạng (như sơ đồ người dùng của Farcaster). Nhưng điều khó bị lung lay nhất là tính thanh khoản.
"Thực hiện đúng" là rất quan trọng. Nhưng nếu động lực đủ mạnh, tính thanh khoản sẽ nhanh chóng chuyển đi. Năm 2020, Sushiswap đã rút hơn 1 tỷ USD từ Uniswap chỉ trong vài ngày thông qua phần thưởng khai thác thanh khoản. Bài học rất đơn giản: chỉ khi việc rời đi đau đớn hơn việc ở lại, tính thanh khoản mới ổn định.
Hyperliquid hiểu rõ điều này. Nó không chỉ xây dựng sổ lệnh sâu nhất cho sàn giao dịch hợp đồng vĩnh viễn mà còn cho phép các ứng dụng và ví khác truy cập trực tiếp vào tính thanh khoản của nó. Ví dụ, Phantom có thể truy cập dòng lệnh của Hyperliquid, cung cấp cho người dùng mức chênh lệch giá hẹp mà không cần tự xây dựng thị trường. Trong mô hình này, các nhà cung cấp càng cần thiết hơn cho các nhà tổng hợp. Khi các nhà giao dịch và ứng dụng mặc định thông qua tuyến đường của bạn, bạn không còn là một nhà tổng hợp thông thường nữa, mà trở thành kênh cốt lõi mà họ không thể tránh khỏi.
Ngoài nền tảng của riêng mình, Hyperliquid đã xử lý khối lượng giao dịch vượt qua 13 tỷ USD thông qua các nhà xây dựng khác trong tháng trước. Phantom đã xử lý khối lượng giao dịch 3 tỷ USD thông qua các tuyến đường của mình, kiếm được hơn 1,5 triệu USD. Điều này thể hiện hiệu ứng mạng mạnh mẽ hiện tại của Hyperliquid.
Tính thanh khoản cho phép bạn chuyển đổi tài sản mà không ảnh hưởng đến giá. Trong lĩnh vực tài chính và DeFi, tính thanh khoản sâu làm cho giao dịch rẻ hơn, cho vay an toàn hơn và các sản phẩm phái sinh trở nên khả thi. Thiếu tính thanh khoản, ngay cả các giao thức hoàn hảo cũng sẽ trở thành thành phố ma. Một khi được thiết lập thành công, tính thanh khoản thường tồn tại lâu dài. Các nhà giao dịch và ứng dụng sẽ đổ về các pool sâu, làm tăng tính thanh khoản, thu hẹp chênh lệch giá và thu hút thêm giao dịch.
Đây chính là lý do khiến các giao thức như Aave luôn giữ được sức hút. Aave sở hữu một quỹ cho vay quy mô lớn với nhiều loại tài sản, trở thành lựa chọn hàng đầu cho cả bên vay và bên cho vay tìm kiếm quy mô và an toàn. Tính đến ngày 6 tháng 8, tổng giá trị khóa chéo của Aave đã vượt quá 24 tỷ USD. Trong 12 tháng qua, người vay đã trả 640 triệu USD phí, doanh thu của nền tảng khoảng 110 triệu USD.
Cùng dựa trên Solana, bộ tổng hợp Jupiter đã phát triển từ một công cụ định tuyến thành cổng giao dịch mặc định của mạng này. Trên Ethereum, Uniswap đã tập trung phần lớn thanh khoản giao ngay, do đó các bộ tổng hợp như 1inch chỉ có thể cung cấp những cải tiến biên. Trong khi trên Solana, thanh khoản được phân tán trên các nền tảng như Orca, Raydium, Serum. Jupiter tích hợp chúng thành một lớp định tuyến duy nhất, luôn cung cấp giá tốt nhất. Khối lượng giao dịch của nó đã từng chiếm gần một nửa tổng tính toán sử dụng của Solana, bất kỳ độ trễ hoặc gián đoạn nào cũng sẽ ngay lập tức ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện của toàn mạng.
Khi coi tính thanh khoản là đối tượng được tập hợp, quyết định sản phẩm của Jupiter dễ hiểu hơn. Việc mua lại, ứng dụng di động và mở rộng sang các sản phẩm giao dịch và cho vay mới đều nhằm mục đích thu hút nhiều dòng đơn đặt hàng hơn, giữ cho tính thanh khoản thông qua định tuyến của Jupiter, củng cố vị thế của nó.
Jupiter đáng chú ý vì nó là một trường hợp rõ ràng từ công cụ ngách phát triển thành nền tảng thanh khoản trong DeFi. Bắt đầu từ việc tìm kiếm giá giao ngay tốt nhất, dần dần trở thành lộ trình mặc định cho thanh khoản trên Solana, sau đó mở rộng để thu hút sản phẩm thanh khoản hoàn toàn mới. Quan sát cách nó vượt qua những giai đoạn này và củng cố lẫn nhau, cung cấp một ví dụ sống động cho sự tổng hợp động.
Tầng hợp nhất
Ba câu hỏi là danh sách nhanh để nhận diện các nhà tổng hợp tiềm năng:
Trở thành cổng vào mặc định của thị trường, nếu bên cung cấp không thể chịu đựng được sự vắng mặt của bạn, bạn có thể thu phí trưng bày, hoặc quyết định hướng đi của đơn hàng trong DeFi.
Lưu ý: Ranh giới giữa các cấp độ thường không rõ ràng. Phân loại không phải là chính xác, mà là cung cấp một mô hình tư duy theo cấp độ tổng hợp.
Cấp độ đầu tiên: Khám phá giá
Đây là công việc cơ bản nhất: thông báo cho mọi người nơi giao dịch tốt nhất. Kayak cho chuyến bay, Trivago cho khách sạn. Trong lĩnh vực tiền điện tử, các aggregator DEX sớm như 1inch hoặc Matcha thuộc loại này. Chúng kiểm tra các pool có sẵn, hiển thị tỷ giá tốt nhất và cung cấp điểm nhảy vào. Việc phát hiện giá cả hữu ích nhưng mong manh, chức năng hoán đổi của DeFiLlama cũng như vậy.
Nếu thị trường cơ sở đã tập trung (như giao dịch ETH giao ngay trên Uniswap), thì tác dụng cải tiến định tuyến là rất nhỏ, người dùng có thể trực tiếp đến địa điểm giao dịch, sự giúp đỡ mà bạn cung cấp là không cần thiết.
Cấp độ thứ hai: Thực hiện
Lúc này, bạn không còn dẫn người dùng đến nơi khác mà thay vào đó là thao tác thay cho họ. Chức năng "mua một lần" của Amazon thuộc cấp độ này. Trong DeFi, chức năng cho vay của Aave nằm ở cấp độ này. Khi vay, tính thanh khoản đã có sẵn trong hợp đồng của nó. Việc thực hiện tăng độ bám dính, vì kết quả liên quan trực tiếp đến bạn: thanh toán nhanh, trải nghiệm tốt với các giao dịch không thất bại.
Cấp độ ba: Kiểm soát phân phối
Bạn trở thành cổng. Tìm kiếm Google đối với trang web, cửa hàng ứng dụng đối với ứng dụng di động, đều thuộc loại này. Trong lĩnh vực tiền điện tử, thẻ trao đổi tích hợp trong ví có thể trở thành điểm khởi đầu và kết thúc cho người dùng thông thường.
Trên Solana, Jupiter đã đạt đến cấp độ này. Nó bắt đầu với công cụ khám phá giá, thông qua định tuyến đơn hàng thông minh vào lớp thực thi, sau đó được nhúng vào các giao diện như Phantom, Drift, v.v. Rất nhiều giao dịch Solana thực chất là giao dịch Jupiter, ngay cả khi người dùng chưa bao giờ nhập "jup.ag". Đây chính là kiểm soát phân phối, bên cung không thể vượt qua bạn để tiếp cận người dùng.
trong DeFi leo lên cấp độ
Thách thức của DeFi là khả năng thanh khoản có thể chuyển đổi nhanh chóng. Các biện pháp khuyến khích có thể rút cạn quỹ trong một đêm. Do đó, việc nâng cấp từ cấp độ đầu tiên lên cấp độ thứ ba không chỉ liên quan đến việc trở thành một nhà tập hợp hàng đầu mà còn cần tạo ra đủ lý do để thanh khoản và dòng đơn hàng tiếp tục lưu thông qua tuyến đường của bạn.
Trên Ethereum, 1inch chủ yếu ở cấp độ thứ hai, vì Uniswap đã hoàn thành công việc tổng hợp thông qua tính thanh khoản tập trung. Việc định tuyến cho các trường hợp biên vẫn có giá trị, nhưng cải tiến hạn chế, nhiều nhà giao dịch chọn bỏ qua. Ngoài ra, các trình tổng hợp như CowSwap và KyberSwap cũng chiếm lĩnh một phần đáng kể. Aave thuộc cấp độ thứ hai, vì nó kiểm soát việc thực thi trong lĩnh vực ngách, nhưng nó là cơ sở hạ tầng, không phải điểm khởi đầu.
Lợi thế của Jupiter trên Solana là có thể lần lượt leo lên ba cấp độ. Tính thanh khoản phân tán, cấp độ đầu tiên có giá trị đáng kể; động cơ định tuyến vượt trội hơn so với việc trao đổi thủ công, tự nhiên chuyển sang cấp độ thứ hai; thông qua việc tích hợp trực tiếp ví và dApp, đạt được cấp độ thứ ba, hoàn toàn kiểm soát việc phân phối tính thanh khoản của Solana. Một thời gian, gần một nửa sức mạnh tính toán của Solana đến từ giao dịch của Jupiter, vì cả hai bên nhu cầu giao dịch và cung cấp quỹ thanh khoản đều phụ thuộc vào Jupiter.
Khi đạt đến cấp độ thứ ba, câu hỏi trở thành "Còn có thể vận hành gì thông qua phân phối này?" Amazon bắt đầu từ sách, và cuối cùng là mọi thứ; Google bắt đầu từ tìm kiếm, và cuối cùng kiểm soát bản đồ, email và điện toán đám mây. Đối với Jupiter, phân phối là dòng đơn hàng. Bước tiếp theo rõ ràng là thêm các sản phẩm như hợp đồng vĩnh viễn, cho vay và theo dõi danh mục đầu tư, tận dụng cùng một mối quan hệ thanh khoản.
Hành động lớn hơn là Jupnet. Solana vẫn chưa đạt được khả năng xử lý và đặc tính thực hiện như Hyperliquid, những nơi được thiết kế đặc biệt cho độ trễ và tính xác định cấp tài chính. Những đặc tính này rất quan trọng cho việc mở rộng toàn bộ chuỗi tài chính đến quy mô thế giới thực. Lựa chọn đơn giản hơn là triển khai sản phẩm trên một chuỗi đã có những đặc tính này, nhưng Jupiter chọn con đường khó khăn hơn, xây dựng Jupnet như một lớp thực hiện độ trễ thấp được điều khiển bởi ứng dụng, hoạt động song song với Solana.
Jupnet nhằm trở thành cơ sở hạ tầng chia sẻ trong hệ sinh thái Solana, hỗ trợ các hợp đồng vĩnh viễn, hệ thống yêu cầu báo giá, đấu giá hàng loạt và các giao dịch nhạy cảm với độ trễ, với việc thanh toán gốc cuối cùng trên Solana. Nếu thành công, nó sẽ cung cấp tốc độ và độ chắc chắn mà các địa điểm tích hợp theo chiều dọc mong đợi, đồng thời giữ chân người dùng và tài sản. Đây là nỗ lực thu hẹp khoảng cách giữa thông lượng blockchain chung và nhu cầu vi độ trễ tài chính toàn cầu, mà không cần phân chia tính thanh khoản qua chuỗi.
Nhưng cần lưu ý: Mặc dù Jupiter chiếm ưu thế trong Solana, nhưng ở cấp độ ngành vẫn phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt. Trong lĩnh vực đa chuỗi, 1inch, CoWSwap và OKX Swap giữ vị trí quan trọng. Đến năm 2025, Jupiter trung bình chiếm khoảng 55% trong năm DEX aggregator lớn nhất, nhưng tỷ lệ này dao động theo hoạt động trên chuỗi và tích hợp. Hình dưới đây cho thấy mức độ phân tán của các lớp tổng hợp bên ngoài Solana.
Rõ ràng, Jupiter đã trở thành một nhà tổng hợp trong hệ sinh thái Solana. Bánh đà đã được khởi động: nhiều nhà giao dịch hơn mang lại nhiều thanh khoản hơn, nhiều thanh khoản hơn tối ưu hóa việc thực hiện, việc thực hiện tốt hơn thu hút nhiều nhà giao dịch hơn. Vào thời điểm này, bạn không chỉ là một nhà tổng hợp thanh khoản, mà còn là kệ, thói quen và cổng vào thị trường. Vậy, khi thanh khoản không còn đủ, làm thế nào để tiếp tục phát triển? Câu trả lời của Jupiter là mua lại các dự án đã kiểm soát dòng người dùng mới.
M&A như động cơ tăng trưởng
Trước đây, tôi đã viết bài thảo luận về hai chủ đề lớn của quy mô hóa doanh nghiệp: bản chất của đổi mới kết hợp và cách mà doanh nghiệp có thể tăng tốc quá trình này thông qua việc mua lại. Chủ đề đầu tiên liên quan đến việc xây dựng sản phẩm, chức năng hoặc khả năng mới dựa trên những lợi thế hiện có, chủ đề thứ hai liên quan đến việc xác định khi nào "mua" thì nhanh hơn "xây dựng" để thiết lập lợi thế.
Sự phát triển của Jupiter kết hợp cả hai yếu tố. Chiến lược sáp nhập và mua lại của họ dựa trên việc tìm kiếm các nhóm người sáng lập có sức hấp dẫn thực sự và tích hợp họ vào mạng lưới phân phối để mở rộng tác động. Công ty tìm kiếm các nhóm chuyên gia trong các lĩnh vực dọc, mở rộng phạm vi mà không làm chậm lộ trình cốt lõi.
Đây không chỉ là việc mua chức năng chồng chéo, mà là việc tiếp quản các đội ngũ đã chiếm lĩnh lĩnh vực thị trường mục tiêu của Jupiter. Khi các đội ngũ này kết nối với giao diện ví phân phối, API và lộ trình của Jupiter, sự tăng trưởng sản phẩm của họ sẽ nhanh hơn, và lưu lượng truy cập tạo ra sẽ phản hồi lại lõi của Jupiter.
Moonshot mang đến nền tảng khởi động token, biến việc tạo ra token mới thành hoạt động trao đổi và giao dịch trực tiếp trong hệ sinh thái Jupiter; DRiP thêm nền tảng đúc và phân phối NFT do cộng đồng điều khiển, thu hút đối tượng rời xa giao diện giao dịch và biến họ thành hành vi trên chuỗi; Portfolio mua lại cung cấp công cụ quản lý vị thế cho các nhà giao dịch tích cực. Jupiter có thể xây dựng các chức năng này với chi phí thấp hơn, nhưng mục tiêu của nó là mua lại các nhà sáng lập, chứ không chỉ là chức năng.
Nhưng sự gia tăng của một số chỉ số vẫn chưa rõ ràng. Lấy lĩnh vực khởi động làm ví dụ, các nhà lãnh đạo thị trường Pumpdotfun và LetsBonk kiểm soát hơn 80% lượng phát hành token hàng ngày, trong khi Jup Studio và Moonshot tổng cộng chiếm chưa đến 10%. Hình dưới đây cho thấy vị thế thống trị của incumbent. Trong trường hợp này, cấu trúc mặc định có thể đã được củng cố, Jupiter có thể cần một phương pháp hoàn toàn khác để phá vỡ.
Bộ tăng cường sức mạnh: M&A do người sáng lập dẫn dắt
Mở rộng kệ hàng, cần phải thu hút những nhà điều hành đã nắm giữ phân khúc thị trường mục tiêu. Tiêu chí lựa chọn của Jupiter là: đội ngũ đó có mang đến thanh khoản hoặc người dùng mới để tăng cường vòng quay không? Logic này phản ánh vòng quay sớm của Amazon: mỗi khi thêm một danh mục hoặc nhà cung cấp đều mở rộng "lựa chọn", tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng, thu hút nhiều lưu lượng truy cập hơn, từ đó thu hút thêm nhà cung cấp.
Đối với Jupiter, mỗi lần mua lại giống như việc thêm kệ hàng mới cho cửa hàng, mở rộng sự lựa chọn và làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa người giao dịch và nhà cung cấp thanh khoản.
Mua lại những người sáng lập sáng tạo, giúp Jupiter thâm nhập vào các lĩnh vực chưa quen thuộc (như văn hóa NFT của DRiP hoặc phát hành token bán lẻ đại chúng), đồng thời không làm loãng năng lực cốt lõi. Những người sáng lập này đã hiểu rõ các lĩnh vực ngách, có cộng đồng tin tưởng họ và có thể hành động nhanh chóng. Kết nối các kênh phân phối của Jupiter sẽ ngay lập tức mở rộng phạm vi tiếp cận, đồng thời Jupiter thu hút được dòng người dùng mới và thanh khoản.
Các trường hợp mua lại thể hiện điều này: Moonshot là nền tảng đúc và giao dịch hướng tới hành vi chủ đạo, với các token phát hành có thể chuyển đổi liền mạch vào các thị trường trao đổi, tài chính và hợp đồng vĩnh viễn trong hệ sinh thái Jupiter; DRiP là kênh phân phối hàng hóa ưu tiên cho người sáng tạo, thu hút cộng đồng mà trước đây không tiếp xúc với giao dịch.
Moonshot đã thu hút hơn 250.000 người dùng mới chỉ trong ba ngày kể từ khi ra mắt token TRUMP, xử lý hơn 1,5 tỷ USD giao dịch; DRiP thu hút hơn 2 triệu người sưu tập, đúc hơn 200 triệu món đồ sưu tập, với hơn 6 triệu giao dịch bán thứ cấp.
Tích hợp tuân theo mô hình rõ ràng: người sáng lập giữ quyền chỉ đạo hướng sản phẩm; sản phẩm ra mắt ngay lập tức kết nối với giao diện và backend của Jupiter, ngay lập tức hưởng lợi từ cơ sở người dùng của nó, trong khi Jupiter nhận được lưu lượng truy cập mới; mỗi lần mua lại thêm các nguyên tắc thanh khoản độc đáo (như phát hành, văn hóa, đòn bẩy), thay vì lặp lại các chức năng hiện có. Lợi thế cạnh tranh cốt lõi vẫn không thay đổi, tất cả các con đường vẫn trở về Jupiter.
Trong DeFi, mã có thể phân nhánh qua đêm, nhưng thị phần thì khó có thể sao chép. Các thương vụ sáp nhập do người sáng lập dẫn dắt đã giúp Jupiter gia tăng thị phần mà không làm mất đi con đường cốt lõi, khiến cho bánh đà của nó khó bị sao chép hơn. Khi việc kiểm soát ứng dụng và cơ sở hạ tầng độ trễ thấp trở nên trưởng thành, Jupiter có thể nhắm đến các đội ngũ như động cơ rủi ro, lớp khớp lệnh và các địa điểm chuyên nghiệp, và tích hợp chúng vào Jupnet.
Aggregator vs Nhà cung cấp
Xem xét toàn cảnh, trong DeFi đang nổi lên hai mô hình chủ đạo: Jupiter và Hyperliquid. Cả hai đều mạnh mẽ, nhưng chiến lược hoàn toàn khác nhau.
Hyperliquid nhằm kiểm soát tính thanh khoản, chứ không phải sở hữu trực tiếp quan hệ với người dùng cuối. Nó cung cấp tính thanh khoản như một dịch vụ. Nếu có thể xây dựng trải nghiệm người dùng tốt hơn, hãy sử dụng sổ lệnh và công cụ thực hiện của Hyperliquid. Builder Codes dựa trên ý tưởng này, người khác có thể sở hữu trải nghiệm phía trước, trong khi Hyperliquid âm thầm hỗ trợ phía sau, đây là mô hình ưu tiên nhà cung cấp.
Jupiter thì tập trung vào phân phối, nó hy vọng có giao diện, kệ và cổng thị trường, thông qua việc trở thành giao diện mặc định để tổng hợp tính thanh khoản phân tán và hướng nó đến những nơi cần thiết. Điều này có nghĩa là kiểm soát mối quan hệ với người dùng, chứ không chỉ là thực hiện quỹ đạo. Từ hợp đồng vĩnh viễn đến danh mục đầu tư, Jupiter cố gắng để tất cả các giao diện tài chính bắt đầu và kết thúc trong quỹ đạo của nó.
Nhưng hợp đồng vĩnh viễn có thể phơi bày những hạn chế hiện tại của chiến lược này nhất. Jupiter đã có tiến triển trên Solana, nhưng Hyperliquid vẫn chiếm khoảng 75% thị phần DEX vĩnh viễn. Hình dưới đây cho thấy khoảng cách dẫn đầu của Hyperliquid về khối lượng giao dịch gốc:
Cả hai chế độ đều có quy mô đặt cược, nhưng điểm khởi đầu thì ngược lại. Jupiter cho rằng tính thanh khoản theo sau giao diện người dùng; Hyperliquid cho rằng tính thanh khoản chính là giao diện. Jupiter xây dựng điểm vào, Hyperliquid xây dựng điểm kết thúc.
Trong thực tiễn, chúng ta chứng kiến sự phân hóa: nếu cần giao diện rộng và tập hợp người dùng, hãy chọn Jupiter; nếu cần độ sâu, tính xác định và khả năng kết hợp, hãy chọn Hyperliquid. Một bên chuyển đổi tính thanh khoản thành mạng lưới phụ thuộc, bên kia trở thành nền tảng do mọi người xây dựng.
Người chiến thắng không chỉ là người đến đích đầu tiên, mà còn là người mà người khác không thể từ bỏ.
Đây chính là điều thú vị của DeFi hiện tại. Chúng ta lần đầu tiên chứng kiến cuộc đối đầu về triết lý: một bên cho rằng việc phân phối là hàng rào phòng thủ, bên kia thì kiên định tin rằng thanh khoản mới là điều quan trọng.
Ứng dụng là nền tảng mới
Khi Ethereum Layer 2 lần đầu tiên xuất hiện, mọi người hy vọng nó sẽ trở thành một nền tảng mới: một nơi trung lập, nơi các ứng dụng có thể kết hợp, cạnh tranh và mở rộng. Nhưng thực tế cho thấy, L2 không trở thành nền tảng như mong đợi, mà chủ yếu vẫn dừng lại ở cấp độ cơ sở hạ tầng: cung cấp công nghệ cơ bản về tốc độ, tính bảo mật và khả năng mở rộng, nhưng không nắm giữ mối quan hệ với người dùng.
Nền tảng là giao diện khởi đầu của hành trình người dùng, nhu cầu tập trung tại đây, thói quen hình thành tại đây, phân phối tồn tại tại đây. Rất ít L2 vượt qua ranh giới này, phần lớn là ống dẫn chứ không phải kệ, rất ít xây dựng phân phối có ý nghĩa, càng hiếm khi trở thành cổng vào mặc định của người dùng.
Ngược lại, các ứng dụng như Jupiter và Hyperliquid đang dần thể hiện những đặc trưng của nền tảng. Chúng có mối quan hệ với người dùng, được tích hợp vào thói quen hàng ngày và củng cố vị thế thông qua việc mua lại hoặc kết nối với các ứng dụng khác. Thực tế, chúng bắt đầu giống như Web2.
Google vượt qua công cụ tìm kiếm, mua lại YouTube, chuyển đổi lợi thế tìm kiếm thành video chủ đạo; Facebook mở rộng sự kiểm soát đối với sự chú ý bằng cách mua lại Instagram và WhatsApp. Chúng nhắm vào các lĩnh vực lân cận mà chúng không hiện diện nhưng người dùng đã tụ tập, và điều quan trọng là mua lại những người chơi cốt lõi trong các lĩnh vực này. Khi đã mua lại, các ứng dụng này có thể ngay lập tức kết nối với bánh đà phân phối hiện có của Google và Facebook, kết quả là chiếm hữu sự chú ý của người dùng đa kênh.
Jupiter đang thực hiện các chiến lược tương tự. Bảng khởi động, công cụ đúc NFT, trình quản lý danh mục đầu tư và hiện nay là Jupnet, đều phục vụ cùng một mục đích: mở rộng độ phủ sóng, thu hút nhiều hành vi người dùng hơn, và định tuyến nhiều thanh khoản hơn đến chính nó. Chiến lược của nó là trở thành kệ hàng, lựa chọn mặc định, và điểm khởi đầu cho các tương tác tài chính.
Nhưng việc hợp nhất không phải là một chiến lược chắc chắn. Lịch sử đầy rẫy những thất bại trong việc mua lại và hợp nhất nền tảng, có thể do không sở hữu mối quan hệ với người dùng, hoặc do hiểu sai cách hình thành thói quen.
Lấy ví dụ về việc Microsoft mua lại Nokia. Đây là một cược vào việc kiểm soát phân phối di động, nhưng người dùng đã chuyển sang hệ sinh thái iOS và Android. Microsoft sở hữu phần cứng và phần mềm, nhưng các thiết bị di động và hệ điều hành của họ hoặc là quá giống với các sản phẩm hiện có, hoặc không đủ để thúc đẩy người dùng chuyển đổi. Họ không kiểm soát được lớp ứng dụng, không giành được lòng trung thành của các nhà phát triển, cũng không cung cấp lý do để thay đổi hành vi. Thiếu kiểm soát về nguồn cung hoặc sự khác biệt rõ ràng, các sản phẩm không được ai quan tâm.
Những trường hợp này phản ánh một sự thật cốt lõi: việc mua lại bản thân không tạo ra vòng quay. Nếu không có điểm khởi đầu, thói quen hoặc giao diện, thì dù có gộp nhiều chức năng, người dùng cũng sẽ không theo dõi.
Điều này khiến DeFi trở nên thú vị hơn bao giờ hết trong thời điểm hiện tại. Jupiter mua lại các giao diện người dùng, kênh phân phối và nguyên tắc thanh khoản, cố gắng trở thành cổng nhập mặc định cho hệ sinh thái tài chính Solana; Hyperliquid đi theo hướng ngược lại: xây dựng độ sâu thay vì độ rộng, để người khác có thể xây dựng xung quanh danh mục của họ.
Trong một ý nghĩa nào đó, chúng ta đang chứng kiến cuộc chiến thực sự giữa các nền tảng diễn ra giữa các ứng dụng, chứ không phải giữa các chuỗi công khai như nhiều người đã dự đoán. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn hơn: nếu L2 không kiểm soát việc phân phối, khi các ứng dụng trên đó kiểm soát, giá trị sẽ chảy về đâu? Giao thức béo sẽ như thế nào?
Chúng tôi kết thúc bằng những vấn đề chưa được giải quyết, vì vẫn chưa có kết luận rõ ràng. Trong tương lai, chúng tôi sẽ mang đến những quan điểm sắc bén hơn, các điểm dữ liệu mới và nhiều câu chuyện cũng như phép so sánh hơn nữa để làm rõ hướng đi của tất cả những điều này.