Tiêu đề gốc: Mô hình ID sinh trắc học của thế giới có phải là mối đe dọa đối với chủ quyền cá nhân?
Tác giả gốc: Amin Haqshanas
Nguồn gốc văn bản:
Biên dịch: Daisy, Mars Finance
Worldcoin tuyên bố đạt được tài chính toàn diện thông qua xác thực danh tính, nhưng các nhà phê bình cảnh báo rằng điều này có thể hy sinh tính phi tập trung, quyền riêng tư và quyền tự quyết.
Không thiếu tranh cãi trong ngành công nghiệp tiền điện tử, nhưng rất ít dự án thu hút được nhiều sự giám sát như Worldcoin của Sam Altman (trước đây là Project World). Dự án, hứa hẹn sẽ xác minh tính độc đáo của con người thông qua quét mống mắt và phân phối mã thông báo WLD trên toàn cầu, tự coi mình là một công cụ tài chính toàn diện. Tuy nhiên, các nhà phê bình chỉ ra rằng sinh trắc học xâm nhập và tập trung quá mức, điều này đi ngược lại với ý tưởng phi tập trung và tinh thần quyền riêng tư kỹ thuật số.
Trọng tâm của tranh cãi là: Hệ thống nhận diện sinh học dựa vào phần cứng độc quyền, phương pháp xác thực đóng và đường dẫn dữ liệu tập trung, về bản chất không thể đạt được sự phi tập trung thực sự. "Phi tập trung không chỉ là kiến trúc công nghệ," đồng sáng lập của Quỹ Holonym, Shady El Damaty, nhấn mạnh với Cointelegraph, "mà còn là một triết lý đề cao quyền kiểm soát của người dùng, quyền riêng tư và quyền tự chủ. Mô hình nhận diện sinh học của World cơ bản đã vi phạm nguyên tắc này."
El Damaty chỉ ra rằng, mặc dù sử dụng các công cụ như tính toán đa bên (MPC) và chứng minh không biết (ZK), sự phụ thuộc của World vào phần cứng tùy chỉnh Orb và việc triển khai mã tập trung đã làm suy yếu tuyên bố phi tập trung mà họ đưa ra. "Thiết kế này về bản chất nhằm đạt được mục tiêu 'nhận diện người thật duy nhất' của họ, nhưng sự tập trung quyền lực sẽ tạo ra điểm lỗi đơn và rủi ro kiểm soát, cuối cùng làm tan vỡ cam kết cốt lõi về tính phi tập trung."
Người phát ngôn của World phản bác: "Chúng tôi không sử dụng cơ sở hạ tầng sinh trắc học tập trung", nhấn mạnh rằng World App là một mô hình không giám sát và người dùng luôn kiểm soát tài sản kỹ thuật số và World ID của họ. Theo nhóm dự án, sau khi Orb tạo ra mã mống mắt, "ảnh mống mắt sẽ được gửi đến điện thoại di động của người dùng dưới dạng gói dữ liệu được mã hóa đầu cuối và ngay lập tức bị xóa khỏi Orb", và mã mống mắt được ẩn danh và xử lý bởi nhiều bên, đồng thời "không có dữ liệu cá nhân nào được lưu trữ".
Người đồng sáng lập Privado ID và Billions.Network, Evin McMullen, cho biết mô hình sinh trắc học của World không "về bản chất mâu thuẫn" với nguyên tắc phi tập trung, nhưng vẫn đối mặt với những thách thức ở các khía cạnh triển khai cụ thể như tập trung dữ liệu, giả định tin cậy và cơ chế quản trị.
Thủ thuật quen thuộc của việc vượt qua giới hạn kỹ thuật?
El Damaty so sánh việc thu thập hàng loạt "dữ liệu người dùng trái phép" của OpenAI với việc thu thập thông tin sinh trắc học của World. Ông lập luận rằng điều này phản ánh một mô hình phổ biến về cướp bóc dữ liệu của các công ty công nghệ nhân danh đổi mới, cảnh báo rằng những hành vi như vậy có thể làm xói mòn quyền riêng tư và bình thường hóa giám sát dưới vỏ bọc của sự tiến bộ.
"Ý nghĩa mỉa mai rất rõ ràng," El Damaty chỉ ra, "OpenAI đã bắt đầu bằng cách thu thập một lượng lớn dữ liệu người dùng không được phép để đào tạo mô hình, và giờ đây Worldcoin lại mở rộng phương pháp thu thập dữ liệu mạnh mẽ này sang lĩnh vực nhận dạng sinh học." Vào năm 2023, một vụ kiện tập thể ở California đã cáo buộc OpenAI và Microsoft thu thập 300 tỷ từ từ Internet mà không có sự đồng ý, bao gồm dữ liệu cá nhân của hàng triệu người dùng (bao gồm cả trẻ em); vào năm 2024, Liên minh Truyền thông Canada cũng đã kiện OpenAI vì đã sử dụng nội dung của họ để đào tạo ChatGPT mà không có sự cho phép.
World kiên quyết phản đối sự so sánh này, nhấn mạnh sự độc lập của nó với OpenAI và tuyên bố rằng không bán và cũng không lưu trữ dữ liệu cá nhân, áp dụng các công nghệ bảo vệ quyền riêng tư như tính toán đa bên và chứng minh không biết. Tuy nhiên, những nghi ngờ cũng hướng tới quy trình đăng ký người dùng của nó — mặc dù nhóm dự án tuyên bố rằng họ đảm bảo sự đồng ý thông qua hướng dẫn đa ngôn ngữ, các mô-đun học tập trong ứng dụng, tài liệu quảng cáo và trung tâm hỗ trợ, nhưng các nhà phê bình vẫn tỏ ra hoài nghi. "World hiện tại chủ yếu nhắm vào người dân ở các nước đang phát triển, những người dễ bị cám dỗ và thường không nhận thức được rủi ro của việc 'bán' dữ liệu cá nhân như vậy," El Damaty cảnh báo.
Kể từ khi ra mắt vào tháng 7 năm 2023, World đã gặp phải sức ép từ nhiều quốc gia trong việc quản lý. Chính phủ các nước như Đức, Kenya, Brazil đều bày tỏ lo ngại về sự an toàn của dữ liệu sinh trắc học của người dùng. Thất bại mới nhất xảy ra ở Indonesia - cơ quan quản lý địa phương đã tạm giữ giấy chứng nhận đăng ký của công ty vào ngày 5 tháng 5.
Rủi ro từ chối số
Với sự gia tăng của các hệ thống sinh trắc học như World, các câu hỏi đang được đặt ra về tác động lâu dài của chúng. Trong khi công ty tuyên bố mô hình của mình là toàn diện, các nhà phê bình chỉ ra rằng sự phụ thuộc vào các dịch vụ mở khóa quét mống mắt có thể làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng toàn cầu.
"Khi dữ liệu sinh học trở thành điều kiện để có được dịch vụ cơ bản, thực chất đã tạo ra sự phân tầng xã hội," El Damaty cho biết, "những người sẵn sàng (hoặc bị buộc) cung cấp thông tin nhạy cảm nhất sẽ có quyền truy cập, trong khi những người từ chối sẽ bị loại trừ."
World khẳng định rằng thỏa thuận của họ không yêu cầu xác thực sinh trắc học để tham gia các dịch vụ cơ bản: "Ngay cả khi không xác minh World ID, vẫn có thể sử dụng một phần chức năng", và bổ sung rằng hệ thống sử dụng công nghệ chứng minh không kiến thức (ZKP) để đảm bảo hành vi không thể truy ngược về một ID hoặc dữ liệu sinh trắc học cụ thể.
Cũng có những lo ngại rằng Thế giới có thể phát triển thành một công cụ giám sát, đặc biệt là ở các quốc gia độc tài, vì cách nó tập trung lưu trữ dữ liệu sinh học, có thể bị chính quyền lạm dụng. World bác bỏ tuyên bố này, lập luận rằng giao thức ID của họ là "mã nguồn mở, không cần sự cho phép" và ngay cả các ứng dụng của chính phủ cũng không thể liên kết hành vi của người dùng với dữ liệu sinh trắc học của họ.
Tranh cãi còn lan rộng đến cấp độ quản trị. Mặc dù World tuyên bố rằng các thỏa thuận của họ đang tiến tới phi tập trung (như những đóng góp mã nguồn mở và chương về quản trị trong tài liệu trắng), các nhà phê bình cho rằng quyền sở hữu thực chất của người dùng vẫn còn thiếu. "Chúng ta cần xây dựng một hệ thống có thể xác minh nhân tính mà không cần lưu trữ tập trung dữ liệu sinh trắc học hoặc cá nhân," El Damaty chỉ ra, "điều này có nghĩa là áp dụng chứng minh không biết, quản trị phi tập trung và tiêu chuẩn mở, trao quyền cho cá nhân thay vì doanh nghiệp."
Tính cấp bách của việc phát triển hệ thống xác thực danh tính an toàn không phải là không có lý do. Khi công nghệ trí tuệ nhân tạo ngày càng tiến bộ, ranh giới giữa những người hoạt động nhân loại và phi nhân loại trong không gian mạng đang trở nên mờ nhạt.
"Rủi ro trong lĩnh vực giao thoa giữa trí tuệ nhân tạo và xác thực danh tính không chỉ giới hạn trong một loại hệ thống chính phủ hoặc khu vực nào," McMullen của Privado ID cho biết. Bà chỉ ra rằng, nếu thiếu cơ chế xác thực đáng tin cậy cho con người và các đại diện AI, hệ sinh thái kỹ thuật số sẽ phải đối mặt với những mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng - từ thông tin sai lệch, gian lận đến lỗ hổng an ninh quốc gia.
McMullen bổ sung: "Đây được coi là cơn ác mộng về an ninh quốc gia - những hành vi phi nhân loại không thể bị truy trách nhiệm và không thể xác minh hiện nay có thể thâm nhập vào các hệ thống và mạng lưới toàn cầu, trong khi các hệ thống truyền thống hoàn toàn không được thiết kế để xử lý các xác minh và logic tình huống như vậy."
Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo, không phải là lời chào mời hay đề nghị. Không cung cấp tư vấn về đầu tư, thuế hoặc pháp lý. Xem Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm để biết thêm thông tin về rủi ro.
Thế giới mã hóa "1984": Worldcoin làm thế nào để tái cấu trúc cái nhìn của Big Brother bằng Orb
Tiêu đề gốc: Mô hình ID sinh trắc học của thế giới có phải là mối đe dọa đối với chủ quyền cá nhân?
Tác giả gốc: Amin Haqshanas
Nguồn gốc văn bản:
Biên dịch: Daisy, Mars Finance
Worldcoin tuyên bố đạt được tài chính toàn diện thông qua xác thực danh tính, nhưng các nhà phê bình cảnh báo rằng điều này có thể hy sinh tính phi tập trung, quyền riêng tư và quyền tự quyết.
Không thiếu tranh cãi trong ngành công nghiệp tiền điện tử, nhưng rất ít dự án thu hút được nhiều sự giám sát như Worldcoin của Sam Altman (trước đây là Project World). Dự án, hứa hẹn sẽ xác minh tính độc đáo của con người thông qua quét mống mắt và phân phối mã thông báo WLD trên toàn cầu, tự coi mình là một công cụ tài chính toàn diện. Tuy nhiên, các nhà phê bình chỉ ra rằng sinh trắc học xâm nhập và tập trung quá mức, điều này đi ngược lại với ý tưởng phi tập trung và tinh thần quyền riêng tư kỹ thuật số.
Trọng tâm của tranh cãi là: Hệ thống nhận diện sinh học dựa vào phần cứng độc quyền, phương pháp xác thực đóng và đường dẫn dữ liệu tập trung, về bản chất không thể đạt được sự phi tập trung thực sự. "Phi tập trung không chỉ là kiến trúc công nghệ," đồng sáng lập của Quỹ Holonym, Shady El Damaty, nhấn mạnh với Cointelegraph, "mà còn là một triết lý đề cao quyền kiểm soát của người dùng, quyền riêng tư và quyền tự chủ. Mô hình nhận diện sinh học của World cơ bản đã vi phạm nguyên tắc này."
El Damaty chỉ ra rằng, mặc dù sử dụng các công cụ như tính toán đa bên (MPC) và chứng minh không biết (ZK), sự phụ thuộc của World vào phần cứng tùy chỉnh Orb và việc triển khai mã tập trung đã làm suy yếu tuyên bố phi tập trung mà họ đưa ra. "Thiết kế này về bản chất nhằm đạt được mục tiêu 'nhận diện người thật duy nhất' của họ, nhưng sự tập trung quyền lực sẽ tạo ra điểm lỗi đơn và rủi ro kiểm soát, cuối cùng làm tan vỡ cam kết cốt lõi về tính phi tập trung."
Người phát ngôn của World phản bác: "Chúng tôi không sử dụng cơ sở hạ tầng sinh trắc học tập trung", nhấn mạnh rằng World App là một mô hình không giám sát và người dùng luôn kiểm soát tài sản kỹ thuật số và World ID của họ. Theo nhóm dự án, sau khi Orb tạo ra mã mống mắt, "ảnh mống mắt sẽ được gửi đến điện thoại di động của người dùng dưới dạng gói dữ liệu được mã hóa đầu cuối và ngay lập tức bị xóa khỏi Orb", và mã mống mắt được ẩn danh và xử lý bởi nhiều bên, đồng thời "không có dữ liệu cá nhân nào được lưu trữ".
Người đồng sáng lập Privado ID và Billions.Network, Evin McMullen, cho biết mô hình sinh trắc học của World không "về bản chất mâu thuẫn" với nguyên tắc phi tập trung, nhưng vẫn đối mặt với những thách thức ở các khía cạnh triển khai cụ thể như tập trung dữ liệu, giả định tin cậy và cơ chế quản trị.
Thủ thuật quen thuộc của việc vượt qua giới hạn kỹ thuật?
El Damaty so sánh việc thu thập hàng loạt "dữ liệu người dùng trái phép" của OpenAI với việc thu thập thông tin sinh trắc học của World. Ông lập luận rằng điều này phản ánh một mô hình phổ biến về cướp bóc dữ liệu của các công ty công nghệ nhân danh đổi mới, cảnh báo rằng những hành vi như vậy có thể làm xói mòn quyền riêng tư và bình thường hóa giám sát dưới vỏ bọc của sự tiến bộ.
"Ý nghĩa mỉa mai rất rõ ràng," El Damaty chỉ ra, "OpenAI đã bắt đầu bằng cách thu thập một lượng lớn dữ liệu người dùng không được phép để đào tạo mô hình, và giờ đây Worldcoin lại mở rộng phương pháp thu thập dữ liệu mạnh mẽ này sang lĩnh vực nhận dạng sinh học." Vào năm 2023, một vụ kiện tập thể ở California đã cáo buộc OpenAI và Microsoft thu thập 300 tỷ từ từ Internet mà không có sự đồng ý, bao gồm dữ liệu cá nhân của hàng triệu người dùng (bao gồm cả trẻ em); vào năm 2024, Liên minh Truyền thông Canada cũng đã kiện OpenAI vì đã sử dụng nội dung của họ để đào tạo ChatGPT mà không có sự cho phép.
World kiên quyết phản đối sự so sánh này, nhấn mạnh sự độc lập của nó với OpenAI và tuyên bố rằng không bán và cũng không lưu trữ dữ liệu cá nhân, áp dụng các công nghệ bảo vệ quyền riêng tư như tính toán đa bên và chứng minh không biết. Tuy nhiên, những nghi ngờ cũng hướng tới quy trình đăng ký người dùng của nó — mặc dù nhóm dự án tuyên bố rằng họ đảm bảo sự đồng ý thông qua hướng dẫn đa ngôn ngữ, các mô-đun học tập trong ứng dụng, tài liệu quảng cáo và trung tâm hỗ trợ, nhưng các nhà phê bình vẫn tỏ ra hoài nghi. "World hiện tại chủ yếu nhắm vào người dân ở các nước đang phát triển, những người dễ bị cám dỗ và thường không nhận thức được rủi ro của việc 'bán' dữ liệu cá nhân như vậy," El Damaty cảnh báo.
Kể từ khi ra mắt vào tháng 7 năm 2023, World đã gặp phải sức ép từ nhiều quốc gia trong việc quản lý. Chính phủ các nước như Đức, Kenya, Brazil đều bày tỏ lo ngại về sự an toàn của dữ liệu sinh trắc học của người dùng. Thất bại mới nhất xảy ra ở Indonesia - cơ quan quản lý địa phương đã tạm giữ giấy chứng nhận đăng ký của công ty vào ngày 5 tháng 5.
Rủi ro từ chối số
Với sự gia tăng của các hệ thống sinh trắc học như World, các câu hỏi đang được đặt ra về tác động lâu dài của chúng. Trong khi công ty tuyên bố mô hình của mình là toàn diện, các nhà phê bình chỉ ra rằng sự phụ thuộc vào các dịch vụ mở khóa quét mống mắt có thể làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng toàn cầu.
"Khi dữ liệu sinh học trở thành điều kiện để có được dịch vụ cơ bản, thực chất đã tạo ra sự phân tầng xã hội," El Damaty cho biết, "những người sẵn sàng (hoặc bị buộc) cung cấp thông tin nhạy cảm nhất sẽ có quyền truy cập, trong khi những người từ chối sẽ bị loại trừ."
World khẳng định rằng thỏa thuận của họ không yêu cầu xác thực sinh trắc học để tham gia các dịch vụ cơ bản: "Ngay cả khi không xác minh World ID, vẫn có thể sử dụng một phần chức năng", và bổ sung rằng hệ thống sử dụng công nghệ chứng minh không kiến thức (ZKP) để đảm bảo hành vi không thể truy ngược về một ID hoặc dữ liệu sinh trắc học cụ thể.
Cũng có những lo ngại rằng Thế giới có thể phát triển thành một công cụ giám sát, đặc biệt là ở các quốc gia độc tài, vì cách nó tập trung lưu trữ dữ liệu sinh học, có thể bị chính quyền lạm dụng. World bác bỏ tuyên bố này, lập luận rằng giao thức ID của họ là "mã nguồn mở, không cần sự cho phép" và ngay cả các ứng dụng của chính phủ cũng không thể liên kết hành vi của người dùng với dữ liệu sinh trắc học của họ.
Tranh cãi còn lan rộng đến cấp độ quản trị. Mặc dù World tuyên bố rằng các thỏa thuận của họ đang tiến tới phi tập trung (như những đóng góp mã nguồn mở và chương về quản trị trong tài liệu trắng), các nhà phê bình cho rằng quyền sở hữu thực chất của người dùng vẫn còn thiếu. "Chúng ta cần xây dựng một hệ thống có thể xác minh nhân tính mà không cần lưu trữ tập trung dữ liệu sinh trắc học hoặc cá nhân," El Damaty chỉ ra, "điều này có nghĩa là áp dụng chứng minh không biết, quản trị phi tập trung và tiêu chuẩn mở, trao quyền cho cá nhân thay vì doanh nghiệp."
Tính cấp bách của việc phát triển hệ thống xác thực danh tính an toàn không phải là không có lý do. Khi công nghệ trí tuệ nhân tạo ngày càng tiến bộ, ranh giới giữa những người hoạt động nhân loại và phi nhân loại trong không gian mạng đang trở nên mờ nhạt.
"Rủi ro trong lĩnh vực giao thoa giữa trí tuệ nhân tạo và xác thực danh tính không chỉ giới hạn trong một loại hệ thống chính phủ hoặc khu vực nào," McMullen của Privado ID cho biết. Bà chỉ ra rằng, nếu thiếu cơ chế xác thực đáng tin cậy cho con người và các đại diện AI, hệ sinh thái kỹ thuật số sẽ phải đối mặt với những mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng - từ thông tin sai lệch, gian lận đến lỗ hổng an ninh quốc gia.
McMullen bổ sung: "Đây được coi là cơn ác mộng về an ninh quốc gia - những hành vi phi nhân loại không thể bị truy trách nhiệm và không thể xác minh hiện nay có thể thâm nhập vào các hệ thống và mạng lưới toàn cầu, trong khi các hệ thống truyền thống hoàn toàn không được thiết kế để xử lý các xác minh và logic tình huống như vậy."