Ethereum'un Merkeziyetsizlik Yolu: "Çıkış Testi"nin Yorumu

Son günlerde, Vitalik Buterin Fransa'daki EthCC konferansında düşündürücü bir görüş ortaya koydu: Ethereum'un geleceği, gerçekten merkeziyetsizlik sağlama yeteneğine bağlı. Bir protokolün merkeziyetsizlik derecesini değerlendirmek için üç ana test standardı önerdi: çıkış testi, iç saldırı testi ve güvenilir hesaplama temeli testi.

Bunlar arasında, testten çıkış en temel ve en önemli aşama olarak kabul edilmektedir. Bu, bir çekirdek soruna işaret ediyor: Eğer proje ekibi dağılırsa veya platform kaybolursa, kullanıcılar yine de varlıklarını güvenli bir şekilde çekip etkileşimlerini tamamlayabilir mi?

Testten Çıkmanın Doğası

Testten çıkma, esasen bir projenin kullanıcıların geliştirme ekibi tamamen "bağlantıyı kesmiş" durumda bile kendi kendine çıkış yapabilmeleri, varlıkları çekebilmeleri ve zincir üzerinde etkileşimde bulunabilmeleri için izin verip vermediğini test etmektir. Bu, günlük işlevlerin bütünlüğünü vurgulamaktan çok, aşırı koşullar altında protokolün "güvenilirlikten arındırılmış" seviyesini doğrulamak için bir tazminat maddesi gibidir.

2022'de, Vitalik çoğu Rollup'ın "yardımcı çark" mimarisini eleştirdi ve bunların güvenliği sağlamak için merkezi yönetim ve insan müdahalesine aşırı bağımlı olduğunu belirtti. Bazı değerlendirme çerçeveleri, örneğin bir veri platformunun Aşama derecelendirme sistemi, bu sorunu da yansıtmaktadır. Bu sistem Rollup'ları tamamen merkezi kontrol bağımlılığından tamamen merkeziyetsizliğe kadar üç merkeziyetsiz aşamaya ayırmaktadır.

Testten Çıkmanın Önemi

Testten çıkış, aslında protokolün gerçekten merkeziyetsiz olup olmadığını test etmenin bir taşınak taşıdır. Bu sadece sansüre karşı dayanıklılığı değil, aynı zamanda kullanıcıların aşırı durumlarla karşılaştıklarında hala varlık egemenliğine sahip olmalarını sağlamak açısından da daha önemlidir.

Ana akım Rollup'lar için, "kaçış kabini" gibi mekanizmalar bulunsa da, birçok proje "güncellenebilir sözleşmeler" hatta "süper yönetici" yetkilerini koruyor. Görünüşte acil durumlar için tasarlanmış bu mekanizmalar, aslında potansiyel bir risk penceresi haline gelebilir.

Gerçek bir çıkış testi, projeye olan bağımlılığın tamamen ortadan kaldırılmasını gerektirir ve kullanıcıların her zaman bağımsız bir şekilde hareket edebilmesini ve varlıklarını kendi kontrolünde tutabilmesini sağlamalıdır. Çekirdek ekip kaybolsa veya platform aniden kapansa bile, kullanıcıların tam kontrol hakkına sahip olması, varlıklarının bloke edilmemesi veya üçüncü şahıslar tarafından el konulmaması gerekir.

Merkeziyetsizliğin nihai hedefi

Çıkış yeteneği, merkeziyetsizliğin nihai ifadesi olarak değerlendirilebilir. Bu da, neden Bitcoin ve Ethereum'un genellikle yeni kullanıcılar ve kurumlar için tercih edilen ilk seçenekler olduğunu açıklamaktadır - kurucuları olmasa bile, bu ağlar normal bir şekilde çalışmaya devam etmektedir.

Artan kullanıcılar veya kurumsal yatırımcılar için en temel düşünce genellikle "Fonlarım her zaman çekilebilir mi?" çıkış testi bu soruya doğrudan yanıt veriyor ve "Anahtarlar senin değilse, paraların da senin değil" ilkesinin pratikteki testini yansıtıyor.

Eğer kullanıcılar, varlıklarını çekmek veya etkileşimde bulunmak için belirli bir ön yüz arayüzüne veya geliştirme ekibine bağımlı olmak zorundaysa, bu esasen merkezi bir güven ilişkisi olmaya devam eder. Ancak, gerçek bir şekilde testten geçmiş bir protokolde, tüm düğümler çevrimdışı olduğunda ve tüm operasyonel personel ayrıldığında bile, kullanıcılar zincir üzerindeki araçlar ve üçüncü taraf ön yüzler aracılığıyla bağımsız olarak işlemleri tamamlayabilirler.

Web3'te Testten Çıkma Uygulamaları

Web3'teki diğer alanlarda testten çıkış fikri aslında yaygın olarak uygulanmıştır. Cüzdan örneği vermek gerekirse, ana akım Web3 cüzdanlarının neredeyse hepsi, kullanıcıların varlıklarını herhangi bir cüzdan yazılımına veya donanım cihazına kolayca taşımalarını sağlamak için özel anahtarları veya kurtarma kelimelerini dışa aktarmalarına izin verir. Bu tasarım, kullanıcıların cüzdan şirketine güvenmeden fonlarını kalıcı olarak kontrol edebilmelerini sağlamak için esasen bir "çıkış mekanizması"dır.

Vitalik'in önerdiği üç temel test aslında tam bir kapalı döngü oluşturuyor:

1. Testten çıkış: Kullanıcıların proje işletimi durduktan sonra kendilerini kurtarabilmesini sağlamak.
2. İç saldırı testi: Sistemin geliştiricilerin içten kötü niyetli eylemlerine veya işbirliği saldırılarına karşı dayanıklılığını doğrulamak.
3. Güvenilir Hesaplama Temel Testi: Kullanıcıların güvenmesi gereken kod miktarının yeterince az ve denetlenebilir olup olmadığını değerlendirme.

Bu üç test, Ethereum'un uzun vadeli sürdürülebilir gelişiminin merkeziyetsiz "temel çerçevesini" oluşturur ve gerçekten "Trust Etme, Doğrula" ilkesini uygulamaya koyar.

Web3 dünyasında, güvenilmez "güven" esasen doğrulanabilirlikten kaynaklanır. Kullanıcıların her zaman "doğrulayabilmesi" için yalnızca şeffaf matematik ve algoritmalar aracılığıyla huzur bulması sağlanır; proje ekibinin etik değerleri gibi dışsal faktörler konusunda endişelenmelerine gerek kalmaz.

Vitalik'in dediği gibi, Ethereum bunu başaramazsa, sonunda birçok kez kısa bir parlaklık gösterip nihayet sıradanlığa dönüşen şeyler gibi, bir neslin anı olarak kalabilir ve tarih tarafından unutulabilir. Bu nedenle, gerçekten merkeziyetsizliği sağlamak için testlerden çıkma gibi mekanizmalar aracılığıyla, Ethereum'un uzun vadeli gelişimi açısından kritik öneme sahiptir.